| |
Polikistik Over Sendromu (PKOS)
Ve Sık Sorulanlar
 |
Polikistik over sendromu (PKOS) genç kadınlarda yaygın bir problemdir.
Adet sorunlarına, kısırlığa, tüylenmeye ve sivilceye yol açabilir.
PKOS’li birçok kadın ayrıca aşırı kiloludur. Mevcut tedavi yöntemlerinin
arasında, semptomların ayrı ayrı tedavisine ek olarak, kilo verme (aşırı
kilolu iseniz) ve yaşam stilinde değişiklik yapma sayılabilir.
Yumurtlama Nasıl Olmaktadır?
Yumurtlama, bir yumurtanın rahme (döl yatağına) bırakılmasıdır. Yumurtlama
normal olarak ayda bir kez gerçekleşir. |
Yumurta, yumurtlama (ovülasyon)
sırasında serbest kalmadan önce,overde (yumurtalıkta) folikül adı verilen,
minik bir kiste benzeyen küçük bir şişlik geliştirir.Her ay birkaç folikül
gelişmeye başlamakla birlikte, normal olarak sadece bir tanesi tamamen
gelişir ve yumurtlanır. Overler ayrıca bazı hormonlar üretir. (Hormonlar,
vücudun bir kısmında üretilen kimyasal maddeler olup, kan dolaşımına girerek
vücudun diğer kısımları üzerinde etki yaparlar.) Örneğin, overler, başlıca
“kadınlık” hormonu olan östrojeni üretirler. Overler ayrıca az miktarda,
testosteron gibi “erkeklik” hormonları (androjenler) üretirler.
Polikistik Over Sendromunda Ne Olur?
Polikistik, “birçok kist” anlamına gelir. PKOS’niz varsa, overlerinizde
birçok küçük foliküller (kistler) gelişir. Ancak, bu foliküller çoğu kez tam
olarak gelişmez. Dolayısıyla her ay yumurtlamazsınız. PKOS’li bazı kadınlar
hiç yumurtlamaz. Ayrıca, overlerinizde ürettiğiniz hormonların dengesi de
değişir. Normalden daha fazla testosteron (erkeklik hormonu) üretirsiniz.
Kimler Ve Neden Polikistik
Over Olur?
Yaklaşık
olarak her 10 kadından 1’i belirli bir düzeyde PKOS geliştirir. Kesin nedeni
bilinmemektedir. Birkaç etkenin rol oynaması olasıdır.
•
İnsülin’in
büyük bir etken olduğu düşünülmektedir. Vücudunuz (midenizin arkasındaki)
pankreas bezinde insülin üretir. İnsülinin başlıca rolü, kanınızdaki şeker
düzeyini kontrol altına almaktır. Esas olarak, kanınızdaki şeker düzeyi
yükseldiğinde şekeri (glukozu) alan yağ ve kas dokuları üzerinde etki yapar.
PKOS’li birçok kadında insülin direnci vardır. Bunun anlamı, kandaki şeker
düzeyini kontrol altına alabilmek için kandaki insülin düzeyinin normalden
daha yüksek olması gerektiğidir. Yüksekinsülin düzeyleri (ya da overlerin
insüline karşı anormal derecede duyarlı olması),overlerin çok fazla
testosteron (erkeklik hormonu) üretmesine yol açar. Yüksek insülin ve
testosteron düzeyleri, foliküllerin gelişmesini engeller. Bunun sonucunda da
foliküller tam olarak gelişmeyebilir.
•
Luteinising hormonu (LH)
rol oynayabilir. Bu hormon hipofiz bezinde üretilir. LH, overlerin
yumurtlamasını ve bazı hormonları üretmesini teşvik eder. LH düzeyinin yüksek
olması overleri anormal yönde etkileyebilir. Polikistik Overli her 10 kadının
yaklaşık 4’ünde yüksek LH düzeyi vardır.
•
Genetik
yapınız
muhtemelen önemlidir. Bir veya daha fazla genin overlerinizi LH ya da
insüline daha duyarlı yapması olasıdır. PKOS, tam olarak kalıtsal (irsî)
olmamakla birlikte, bazı ailelerde çok sık görülebilir.
•
Aşırı
kilolu
iseniz, katkısı olabilir. Aşırı yağ, insülin direncini daha kötüleştirir ve
insülin düzeyinin yükselmesine yol açar. Ancak, PKOS de aşırı kiloya ve
obesiteye katkısı olan bir neden olabilir. Çünkü, yüksek insülin düzeyleri de
kilo artışına katkıda bulunabilir.
Polikistik Over Sendromunda
hangi şikayetler oluşur? semptomları ve sorunları nelerdir?
Yumurtlamadığınız takdirde oluşan semptomlar:
• Adet sorunları PKOS’li her 10 kadının yaklaşık 7’sinde görülür. Düzensiz ya
da hafif adetlerin yanı sıra hiç adet olmaması da olasıdır.
• Kısırlık sorunları - gebe kalabilmeniz için yumurtlamanız gerekir. Her ay
yumurtlamayabilirsiniz. PKOS’li bazı kadınlar hiç yumurtlamazlar. PKOS,
kısırlığın en yaygın nedenlerinden biridir. Fazla testosteron (erkeklik
hormonu) ürettiğiniz takdirde oluşabilecek semptomlar
• Tüylenme (hirsüt), PKOS’li kadınların yarısından fazlasında görülür.
Tüylenme başlıca, yüzde, alt abdomende ve göğüste gerçekleşir. Bazı olgularda
görülen tek semptom budur.
• Sivilce (akne), normal ergenlik çağından sonra da devam edebilir.
• Bazı olgularda kafadaki saçlarda incelme görülebilir.
• Kilo artışı – PKOS’li her 10 kadından yaklaşık 4’ü aşırı kilolu ya da
obestir.
• Depresyon ya da özsaygının düşmesi de diğer semptomların sonucu olarak
ortayançıkabilir.
Şikayetler Ve Semptomlar Ne
Zaman Başlar?
Semptomlar tipik olarak 10’lu yaşların sonlarında ya da 20’li yaşların
başlarında başlar. PKOS’li her kadında bu semptomların hepsi görülmez.
Örneğin, PKOS’li birçok kadında fazla tüylenme olmakla birlikte, adetler
normaldir ve kısırlık görülmez. Semptomların şiddeti hafif ile ağır arasında
değişebilir. Örneğin, istenmeyen tüylerin hafif düzeyde oluşması normal olup,
hafif PKOS’li kadınlarda ne zaman anormale döndüğünü söylemek güçtür. Diğer
uçta ise, ağır PKOS’nin belirgin tüylenmeye, kısırlığa ve obesiteye yol
açabileceği bilinmektedir. Semptomlar, yıllar geçtikçe de değişebilir.
Örneğin, orta yaşlarda sivilcenin daha az sorun çıkarması, ama tüylenmenin
daha belirgin olması mümkündür.
Uzun Dönemde Polikistik
Over li Kadınlarda Olası Sorunları Ne Olabilir?
PKOS’niz
varsa, yaşamınızın ileriki yıllarında şeker hastalığı, yüksek tansiyon ve
yüksek kolesterol (kandaki yağ) düzeyi tutulmak doğrultusunda daha yüksek bir
riskiniz vardır. Örneğin, PKOS’li 10 kadından yaklaşık 1’i, yaşamının belli
bir noktasında şeker hastalığına yakalanır. Bu sorunlar, ileriki yaşlarda
inme (ve muhtemelen kalp hastalığı) riskini artırır. Bu artan sağlık
risklerinin nedenleri, uzun vadeli insülin direnci, aşırı kilo ve diğer
hormon değişiklikleridir.Eğer adet görmüyorsanız ya da çok nadir olarak
görüyorsanız, rahim kanseri tutulmak riskinizortalamadan daha yüksektir.
Tanıyı Koymak Ve Tedavinin
Takibi için Test Yaptırılması Gerekli Midir?
Teşhisi
kesinleştirmek ve diğer hormon dengesizliklerini dışlamak için test yapılması
önerilebilir.
• Bazı hormonları ölçmek için kan tahlili yapılabilir. Örneğin, PKOS’li
kadınlarda yüksek olma eğilimindeki testosteron ve LH.
• Overlerin ultrason ile taranması önerilebilir. Bu test, hafif genişlemiş
overlerde birçok küçük folikül (kist) olarak kendini gösteren tipik PKOS
görünümünü algılayabilir. Ayrıca, bazı doktorlarca, herhangi bir anormalliği
mümkün olduğu kadar erken teşhis etmek üzere, düzenli aralıklarla (örneğin,
yılda bir) kan şekeri, tansiyon ve kolesterol düzeylerininkontrol edilmesi
önerilebilir.
Polikistik Overin Ultrasonografik
Görüntüsü
Polikistik Over
Sendromunun tedavisi nedir?
PKOS’nin
kesin tedavisi yoktur. Ancak, semptomlar tedavi edilebilir ve sağlık
riskleriniz azaltılabilir.
Eğer
aşırı kilolu iseniz kilo vermelisiniz
Kilo
verilmesi, PKOS’li kadınlarda yaygın olan yüksek insülin düzeylerinin
düşürülmesine yardım eder. Bu da, testosteronu düşürme doğrultusunda ikincil
bir etki yapar. Ardından, yumurtlama olasılığınız yükselir; varsa, adet ve
kısırlık sorunlarınız düzelir. Ayrıca, tüylenme ve sivilce sorunları azalır.
Şeker hastalığı, yüksek tansiyon vs. gibi uzun vadeli sorunlara ilişkin
yüksek riskler de azalır. Kilo vermek zor olabilir. En iyi yöntem, daha az
yemek ve daha çok egzersiz yapmaktır. Bir beslenme uzmanının tavsiyeleri ve
bir pratisyen hemşirenin yardım ve desteği ile kilo verme şansınız artabilir.
Mütevazı bir miktarda kilo verilmesi dahi faydalı olabilir.
Tüylenmenin tedavisi
Tüylenme,
testosteron, yani “erkeklik” hormonu düzeyinin yükselmesi nedeniyle oluşur.
• İstenmeyen tüyler; tıraş, ağda, tüy dökücü krem, elektroliz ve lazer
tedavisi ile alınabilir. Elektroliz ve lazer tedavileri daha kalıcı olmakla
birlikte, sözü edilen yöntemlerin belirli aralıklarla tekrarlanması
gerekebilir.
• Tüylenmeye karşı ilaç tedavisi de vardır. Bu ilaçlar, ürettiğiniz
testosteron miktarını azaltma ya da testosteronun etkilerini bloke etme
yöntemleriyle çalışır. İlaçlar arasında aşağıdakiler sayılabilir:
Ø
Kombine
doğum kontrol hapı. Birçok hap seçeneği olup, hepsinin de belli bir derecede
tüylenmeyi azaltma etkisi vardır.
Ø
Siproteron asetat, bir “anti-testosteron” ilacıdır. Bu ilaç genellikle
östrojen ile birleştirilerek, Diane 35 adı altında özel bir doğum kontrol
hapı şeklinde sunulur. Diane 35; adeti düzenli hale getirmek, tüylenmeyi ve
sivilceyi azaltmak için yaygın şekilde reçetelenir ve ayrıca etkili doğum
kontrolü sağlar.
Ø
Eğer
“hap” ya da Diane 35 etkili olmazsa veya uygun değilse, bazen diğer
antitestosteronilaçları da denenebilir. Tüylenmeyi tedavi eden ilaçların tam
etki göstermesi ve etkilerinin belirgin olabilmesi için 3ila 9 ay
gerekebilir. Bu ilaçları almaya devam etmeniz gerekir; aksi takdirde tekrar
tüylenme oluşur. İlaç tedavisinin etkisini göstermesini beklerken, yukarıdaki
yöntemlerle (tıraş vs.) tüy giderme önerilebilir.
Sivilce
tedavisi
PKOS’li
kadınlarda sivilce tedavisinin, normal sivilce tedavisi ile hiçbir farkı
yoktur. Sivilce ve tedavisi, başka bir broşürde ayrıntılı olarak
açıklanmaktadır. Sivilce tedavisi genellikle iyi sonuçlar verir.
Adet
sorunlarının tedavisi
Hiç adet
görmeyen ya da nadiren adet gören bazı kadınlar, bu durum için tedavi
istemezler. Ancak, uzun süre hiç adet görmeyen kadınların rahim kanserine
yakalanma riski artar.Düzenli olarak adet görülmesi, rahim kanseri riskindeki
artışı önler. Dolayısıyla, düzenli adet sağlaması nedeniyle, PKOS’li bazı
kadınlara doğum kontrol hapı almaları önerilir. Eğer bu çözüm uygun değilse,
başka bir seçenek de, her ay birkaç gün progestojen hormonu almaktır. Bu
hormon, adet gibi kanamaya neden olur. Eğer bunların hiçbiri uygun değilse,
herhangi bir sorunu erken teşhis etmek için doktorunuz düzenli olarak
ultrason cihazıyla rahim taraması önerebilir.
Kısırlık
sorunları, klomifen ( klomen ) ve metformin kullanımı
Gebe
kalma olasılığı çoğu kez azalmakla birlikte, gebe kalmamayı garantilemek
istiyorsanız doğum kontrolü kullanmanız gerekecektir. Gebe kalma olasılığı,
hangi sıklıkta yumurtladığınıza bağlıdır. PKOS’li bazı kadınlar bazen
yumurtlar, bazıları ise hiç yumurtlamaz. Eğer yumurtlamıyor ve gebe kalmak
istiyorsanız, kısırlığa karşı mevcut tedaviler çok iyi sonuçlar vermektedir.
Bu konudaki en yaygın tedavi,
klomifen
( klomen )
adlı bir ilaçtır. Bu ilaç yumurtlamanızı sağlayarak çalışır. Klomifenin
başarılı olmadığı olgularda diğer tedaviler denenebilir. Ancak, obes iseniz
gebe kalma olasılığınızın çok düşük olduğunu unutmayınız. Kısırlığa karşı,
diğer tedavilerin yanı sıra, eğer uygunsa kilo verilmesi önerilir.
Metformin
;Metformin,
bazı şeker hastalarının tedavisinde kullanılan bir ilaçtır. İnsülin direncine
karşı çıkmaya yardım eder (insülin direncinin, PKOS’nin başlıca nedenlerinden
biri olduğu düşünülmektedir Metformin tedavisi hakkında araştırma çalışmaları
yapılmaktadır. Bu tedavinin ileride PKOS için daha yaygın olarak kullanılması
olasıdır. Son zamanlarda yapılan bir çalışmada, PKOS’li kadınlar arasında
metformin alanların almayanlara kıyasla daha yüksek yumurtlama ve gebe kalma
olasılığı sergiledikleri sonucuna varılmıştır.
Uzun Dönemdeki
Sorunların Önlenmesi İçin Neler Yapılmalıdır?
Sağlıklı
bir yaşam tarzı, “uzun dönemdeki sorunlar” kısmında listelenen durumların
oluşmasını önlemek için önemlidir. Örneğin, aşağıdakilere uymanız önemlidir:
• Sigara içmeyiniz.
• Sağlıklı beslenin.
• Düzenli olarak egzersiz yapınız.
• Eğer aşırı kilolu ya da obes iseniz kilo veriniz.
Polikistik Over li Kadınlar
Özetle Nelere Dikkat Etmelidir?
• PKOS;
adet sorunlarına, kısırlığa, aşırı kiloya, tüylenmeye ve sivilceye yol
açabilir.
• Eğer aşırı kilolu iseniz, biraz kilo vermenin çok büyük faydalarını
görmeniz muhtemeldir.
• PKOS semptomlarına karşı tedaviler vardır.
• Metformin, PKOS’nin esas nedenine ve yol açtığı kısırlığa karşı yeni bir
tedavi olabilir.
• PKOS’li kadınlarda ileriki yaşlarda şeker hastalığı, inme (ve muhtemelen
kalp hastalığı) riski artar. Yaşam tarzında yapılacak değişiklikler, bu risk
artışını önleyecektir.
Geri
 Kadında
kısırlık nedenleri
Polikistik
Over Sendromunun Belirtileri Nedir?
Tüylenme
Ve Hirsutizmus, Tedavi Seçenekleri
Gestasyonel
Diabet, Hamilelerde Şeker Hastalığı
Saçlarda
dökülme,saç dükülmesi tedavisi ektirme
|
|
 |
