Polikistik overin (PCO) en temel belirtileri
adet düzensizliği, kilo sorunu, tüylenmede artma
ve gebe kalamamadır.Bu belirtiler tek başlarına var
olduklarında bile polikistik overi düşündürebilirler. Bunlar dışında yer
alan ciltte lekelenme,göğüslerden süt gelmesi,saç dökülmesi gibi diğer belirtiler genellikle ancak bu dört ana belirtiden bir veya
birkaçına eşlik ettiğinde PCO tanısı akla gelir.
Polikistik Overin En Belirgin Bulguları Nedir?Semptomlar Nasıl
Oluşmaktadır?
Polikistik over sendromunda adet
düzensilikleri ve siklüs anormallikleri görülür. Vakaların ağırlığına
göre yumurtalıklardaki değişiklikler de artar ve anovülasyonlu
siklüslara, oligomenore (aybaşı kanamalarının azalması) ile tam
amenoreye (adetin olmaması) yol açabilir. En klasik semptomlar
anovülasyon (yumurtlamanın olmaması), hiperandrojenemi ve metabolizma
bozukluklarıdır. Buna rağmen Polikistik over sendromlu hastalarda
seyrek de olsa bile, spontan ovülasyonlar ve hatta gebelik durumları
görülebilir. Hastaların akrabalarında yapılan araştırmalar sayesinde
dominant yolla geçen bir gen bozuklukluğu bulunmuştur, yani ırsi geçiş
olabilir. Birden fazla foliküllü ovarium görülen hastalarının çoğunun
hormon durumunda bir değişiklik görülmediği için, pubertenin ön
safhasında rastlanan bifazik siklüsler (ovülasyonlu siklüs) dışında,
dismenore (ağrılı aybaşı, adet durumu) veya ovülasyon devresinde
sancılar sebebiyle ultrasonografik bir kontrol yapılarak tanıya
varılabilir.
Polikistik over sendromlu hastaların
şikâyetlerinin başında siklüs anormalileri gelir. Seborre (yağlı deri)
ve sivilce çıkması gibi hiperandrojeneminin klinik bulgularına da sık
olarak rastlanır. Kıllanma tipik bir dağılım göstermez. Androjen
reseptörlerinin yoğun olduğu durumlarda bir hirsutizm görülebilir.
Androjenik bir saç dökülmesi çok kez androjenlere hassas kafa derisi
bölgelerinde kendisini belli eder. Aşırı vakalarda (bilhassa
hipertekozis durumlarında) aşırı hirsutizm, klitoris hipertrofisi, sesin
kalınlaşması ve memelerin küçülmesi gibi virilizm belirtileri ortaya
çıkar. Klinik tablo androjen üreten bir tümörün varlığını
düşündürebilir. Bu belirtilerin tümör durumunda birkaç hafta ile birkaç
ay içinde ortaya çıkmasına karşılık, Polikistik over sendromunda bu
gelişmeler için aylar ve yıllar gerekir.
Adet Düzensizliği:
Polikistik overde en sık görülen adet düzensizliği şekli özellikle ergenlik çağından
itibaren varolan ve genellikle
adet gecikmeleri veya uzun süren adet görememe dönemleri sonunda, genellikle
beklenmedik bir zamanda aşırı miktarda kanama görülmesidir.
İlk ve en sık gözlenen şikayet olmakla birlikte bunun yanında diğer şekillerde ortaya çıkan adet düzensizlikleri de ender
olsa da görülebilir.PCO ‘da yumurtlama olmadığından rahim iç tabakası progesteron
hormonunun etkilerinden yoksun kalır ve bu yüzden yalnızca östrojen
hormonu etkisiyle kalınlaşır. Kalınlaşma belli bir aşamaya geldiğinde
tabakanın kan dolaşımı yetersiz kalır ve östrojen hormonu da tabakayı
desteklemekte yetersiz hale gelir. Bu durumda genellikle gecikmeli bir süre
sonunda kalınlaşan tabaka çoğunlukla normalden fazla bir kanamayla birlikte
dökülmeye başlar.Ender durumlarda PCO'lu bir kadın düzenli olarak adet
görebilmesine karşın, genellikle 35 günün üzerinde,2-3 ayda bir ve düzensiz aralıklarla
adet kanaması görülür.
Kilo Sorunu (Obezite):
Polikistik over insülin hormonu metabolizmasıyla olan yakın ilgisi nedeniyle
şişmanlama eğilimi yaratan bir durumdur. PCO’lu kadınlar kolay kilo
almaktan ve zor kilo vermekten yakınırlar. Kilo sorunu çoğu
durumda özellikle göbek kısmında olup bu durum erkek tipi obezite olarak
tanımlanır.
Şişmanlık
(obezite)
sorunu
PKO'lu kadınların yarısında vardır. Şişmanlığın hastalığın tam olarak
neresinde bulunduğu, yani hastalığı kolaylaştırıcı bir etken mi olduğu veya
hastalığın sonucu mu olduğu halen tartışmalıdır.Bilinen gerçek hastalığın
tedavisinde kilo vermenin çok önemli olmasıdır.
Tüylenme (Hirsutizm):
Tüylenme yani diğer söylemiyle hirsutizmus sorunu nedeniyle doktora başvuran kadınların %15-30 ’ ında
temel sorun polikistik overdir. Polikistik over sendromu tanısı almış kadınların
ise %80’ inin tüylenme
yakınması mevcuttur.
Kadında erkek tipi kıl bölgeleri olarak kabul edilen üst dudak üzeri, çene
kemiği üzeri, yanaklar, göğüs kafesi üzeri , göbek çevresi, kasık
ile göbek arasındaki orta hat, bacakların iç yüzleri, sırt ve kalça gibi
bölgelerde kıllanma oluşması durumunda tüylenme veya tıbbi ifadesiyle hirsutizm
söz konusudur.Tüylenmenin nedeni hormonal dengesizlikten dolayı
büyümesi yarım kalan yumurta hücrelerinden testosteron ve diğer
erkeklik hormonlarının fazla miktarlarda üretilmesidir.
Genetik
özelliklere bağlı olarak bazı kadınlarda kollarda, bacaklarda ince- kalın
ve koyu renkli kıllar olabilir ve bu durumlarda kadınlar muhtemel bir hormonal bozukluk endişesiyle doktora başvururlar. Hipertrikozis
olarak bilinen bu durum bazen yanlışlıkla PCO zannedilmekte ve kadının
gereksiz tıbbi tanı ve tedavi işlemlerine tabi tutulmasına neden
olmaktadır. Bu nedenle polikistik over tanısı tek başına tüylenme durumuna
bakılarak konulmamalıdır.Ailevi özellikler de dikkate alınmalıdır.Hipertrikozis
olarak tanımlanan bu hasta grubunda adetin 3. günü yapılan hormonal
incelemeler normal sonuçlanır ve epilasyon ile kıl köklerinin alınması
dışında kalan tedavi yöntemleri sonuç vermemektedir.
PCO’da en sık görülen tüylenme şekli, ergenlik döneminden
itibaren başlayan ve uzun bir zaman dilimine yayılmış bir şekilde giderek
artan tüylenmedir. Özellikle yüz bölgesinde tüylenme PCO için kuvvetli
bir göstergedir
Hamile kalamama veya zor gebe kalma,
kısırlık:
PCO sendromunda
yumurtlama bozukluklarının olması ve adet düzensizliğinin görülmesi nedeni
ile kısırlığın bir problem olarak ortaya çıkması şaşırtıcı değildir.
Kısırlık PCO varlığında %100 gözlenen bir sonuç değildir. Hatta bazı hastalar polikistik over
bulgularına rağmen düzenli yumurtlayabilirler ve çok kolay gebe
kalabilirler. Ancak yine de PCO gebelikte gecikmelere ve kısırlığa yol
açan önemli bir etkendir. Polikistik over sendromlu hastalar genelde gebe kalmak için tedaviye
gereksinim duyarlar. Meydana gelen gebeliklerde de düşük riski vardır.
Sivilceler,Ciltte Akantoz Lekeleri
Acanthosis Nigricans (Akantoz)
çok ciddi bir cilt belirtisidir ve genellikle insülin direncine, yani şeker
hastalığı veya şeker hastalığı eğilimine işaret eder. Koltuk altlarında,
boyunda, kasıklarda,dirseklerde, meme altlarında veya cildin herhangi bir
bölgesinde görülen bu lekeler gri-kahve renkli olup, adeta o bölge
kirliymiş ve keselenince leke kaybolacakmış izlenimi verir. Genellikle
kilolu olan kadınlarda görülen ve aslında bir şeker hastalığı belirtisi
olan bu durum özellikle diğer temel belirtilerin varlığında PCO’ya işaret
edebilir.
Göğüslerden Süt Gelmesi (Galaktore) :
Polikistik over bazı durumlarda prolaktin hormonu salgı bozukluklarıyla
beraber olabilen bir durumdur. Normal şartlarda kanda belirli seviyeler
arasında bulunan prolaktinin (süt hormonu) temel görevi emzirme döneminde süt yapımıdır.
Bu hormonun seviyesi gebelik ve emzirme dönemi dışında, yani gereksiz yere
yükseldiğinde göğüslerden süte benzer bir sıvının gelmesine neden olabilir (galaktore).
Bu sıvı kendiliğinden akabileceği gibi, meme uçlarının sıkılmasıyla veya
cinsel uyaranlarla sıvı gelebilir.
Saç Dökülmesi ve cilt sorunları:
Polikistik over kanda erkeklik hormonu seviyesini artıran bir durumdur ve
bazı kadınlarda erkek tipi saç dökülmesine yani saç çizgisinin alından
giderek yukarıya doğru çıkmasına neden olabilir. Nispeten ender görülen bir belirtidir.
PCO durumunda kanda artan erkeklik hormonları sivilcelenme-akne oluşumu sorununa neden
olabilir. Çoğu durumda tüylenmeyle beraber olan bu sorun genellikle
ergenlik döneminde kendini göstermeye başlar.Yine yağlı
cilt ve uzun süren ve başa çıkılması zor kepekleme de
özellikle dört ana belirtiden bir veya birkaçının varlığı durumunda PCO
düşündürebilir.Cilt
sorunlarının şiddeti adet dönemi boyunca değişme eğilimindedir
ve adet kanamasının başlamasıyla kanda östrojen hormonunun düşmesi ve
testosteron hormonu hakimiyetinin artmasıyla cilt sorunlarının
artması sık görülen bir durumdur.
Şeker Hastalığı (Diyabet) Belirtileri:
Polikistik over şeker hastalığı
(diabet)
gelişme olasılığını oldukça artıran bir durumdur. Bu durum
çoğu durumda 40’lı yaşlarda ortaya çıkar. Bu nedenle bariz şeker hastalığı
belirtileri olan çok yemek yeme, çok su içme, bol idrar yapma gibi
belirtiler PCO’lu genç kadınlarda ender olarak gözlenir.Ancak bu tanıyı
alan hastaların 40 yaşından sonra diyabet yönünden tetkik edilmeleri
gerekir.Bir kadında polikistik görünümlü yumurtalık olmasına rağmen düzenli adet
görülebileceği gibi, bununla birlikte androjen seviyesi normal olup ultrason
görünümü de normal olan diğer bir kadında polikistik over sendromunun diğer
tüm belirtilerine rastlanabilmektedir.
Polikistik over sendromunun en önemli belirtilerinden birisi kanda insulin
rezistansı(insüline karşı vücudun direnci) ve bununla birlikte görülen
hiperinsulinemidir. (artmış açlık kan insulin seviyesi) Hiperinsulinemi,
erkeklik hormonlarında yüksekliğe sebep olur. Yüksek seviyedeki androjen
hormanları (erkeklik hormonları), beyinde yumurtalıkların görevini kontrol
eden merkezin durumunu bozarak anovulasyona (yumurtlamama), amenore (adet
görememe) ve infertiliteye (kısırlık) sebep olmaktadır.
Tıbbi özgeçmişinizin tekrarlanmasından sonra doktorlarınız hangi testlerin
yapılması gerektiğine karar verirler. Eğer düzensiz adet görme veya adet
görememe durumu var ise fizik muayeneden sonra bir takım ipuçları elde
edilir. Boyunuz ve kilonuz ile birlikte yüzde veya vücutta kıllanma artışı,
veya başta erkek tarzı saç dökülmesi, sivilcelenme ve akantosiz nigrikans
(ensede, kollarda, göğüslerde ve bacak arasındaki kıvrımlı yerlerde renk
değişikliği) olup olmadığı kontrol edilir. Artmış erkeklik hormonları teşhisi
doğrular. Açlık insülin seviyesi ve şeker yüklemesi de yapılması gereklidir.
Polikistik Over Belirtileri, PCO Belirtisi, Polikistik Over Kısırlık
Yapar mı....