Endometriozis

Endometirozis sık karşılaşılan ve üreme çağındaki kadınları etkileyen bir hastalıktır.Endometriosis ya da endometriyozis olarak da ifade edilir. Normalde rahim içini örten zar tabakasının (endometrium)  olması gereken yer dışında herhangi bir yerde bulunmasıdır.

Rahim iç tabakası olağan  adet siklusunun seyrinde her ay kalınlaşan ve siklusun sonunda kanamayla dışarı atılan bir dokudur. Rahim iç tabakası rahim iç yüzeyi dışında bir yere yerleştiğinde yine adet siklusu boyunca kalınlaşma gerçekleşir ve yine kanamayla doku uzaklaştırılmaya çalışılır. Endometriyozis hastalığının yerleştiği dokular genellikle karın boşluğu,tüpler  veya yumurtalık dokusu olup meydana gelen kanama bu dokuların içine  olur.Yani kan hazne  yoluyla rahim içinden dışarıya akamaz. Endometriyozisde meydana gelen  kan birikerek kistleşebilir yada çevre dokulara yerleşebilir. Her ay düzenli olarak oluşan bu  kanamanın vücut tarafından yok edilmesi sürecinde bölgede  bir nevi iltihabi bir durum ve  yapışıklıklar (adhezyon)  oluşur. Oluşan bu yapışıklıkların derecesine göre hastalarda farklı  belirtiler görülür.

Endometriosis hangi kişilerde  sık görülür ve ne ebaddadır?

• Endometriyozis tamamen östrojen (kadınlık hormonuna) bağımlı bir hastalık olduğu için 18-45 yaş arasındaki doğurganlık dönemine özgü bir hastalık olarak kabul edilmektedir.Bununla birlikte  her yaş kadında görülmesi mümkündür.
   
• Hiç bir şikayeti olmayan ve farklı bir nedenle ultrasonografi yapılan bir kadında tamamen rastlantısal olarak saptanabilir.Kısırlık, karın alt kadranlarında ağrı,ağrılı adet görme ve yumurtalık kisti tanısı nedeniyle değerlendirilen kadınlarda sıklıkla tespit edilir.
   
• Çok genç hastalarda hastanın doğurganlık döneminde olmaması nedeni ile bazen  endometriozis tanısından uzaklaşılmaktadır. Oysa otopsilerde yeni doğanlarda ve menopozdaki kadınlarda bile endometriyozis saptanmaktadır.
   
• Endometriyosisin kesin tanısı cerrahi olarak konulduğu için gerçek görülme sıklığını saptamak mümkün değildir. Bugün için kabul edilen % 5-10 oranında rastlanıldığıdır. Endometriosis en sık (%75)  yumurtalıklarda görülür. Hastaların  %25’ nde karın zarının rahmin arkasında kalan boşluğunda (douglas poşu), rahmi yerinde tutan bağlarda, tüplerde, bağırsaklarda, mesanede, rahim ağzı, vajina, dış cinsel organlarda, cerrahi yaralarda, dikişli doğum esnasında açılan kesilerde görülürler. Nadiren göbek deliği, burun zarı gibi uzak organlarda bile görülebilir.
   
• Endometriosis odakları  mikroskopik boyutta ve gözle görülemeyecek şekilde olabileceği gibi 10-15 santimetre gibi çok büyük çaplara da ulaşabilir.

Endometriozis in oluşum nedeni  nedir? Endometriosis' in oluşum teorileri nelerdir?

İlk olarak Rokitansky tarafından 1860 da ortaya çıkarılan bu hastalık, daha sonra Sampson tarafından Endometriyozis olarak adlandırılmıştır. Bu tarihden itibaren çeşitli uzmanlar Endometriyozis’le ciddi bir şekilde ilgilenmişler ve bu rahatsızlığın klinik önemi ortaya çıkarılmıştır. Uzun zamandır klinik ve bilimsel araştırmacılar bu konu ile uğraşmaktadırlar. Buna rağmen hastalığın ortaya çıkış sebebi tam olarak açıklanamamıştır ve tam olarak bilinmemktedir. Bir çok teori olmasına rağmen oluşumu ile ilgili  iki tanesi itibar görmektedir.Bunlar;

Implantasyon teorisi: Bu teoriyi Amerikan kadın hastalıkları uzmanı Sampson ortaya attı. Yaptığı çalışmalar sonucu bu araştırmacı bir aybaşı kanaması sonucu dökülen endometriyum’un (rahimin iç tabakası) rahim yolu vasıtasıyla karın boşluğunun içine akıp orada yuva kurduğu (implantasyon) keşfetti. Bu teori bugüne kadar en anlamlı açıklama olarak kabul edildi. Gerçekte endometriyum’un dökülen hücrelerine siklüsün her döneminde karın boşluğunda rastlanmak mümkündür. Belli ki bu hücreler rahim yolundan karın boşluğuna geçip, orada gelişmektedirler. Bu yüzden bu düşünce tarzı uygun bir açıklamadır.

Metaplazi teorisi: Bu teoriyi Berlinli kadın hastalıkları uzmanı Robert Meyer ortaya çıkardı. Doğumdan önce cinsiyet organları gelişmesine yol açan dokular, ilerdeki senelerde Östrojen gibi bazı faktörlerin etkisiyle değişebilirler (Metaplazi). Bunun sonucu olarak da oralarda endometriyum hücreleri gelişirler. Robert Meyer mikroskop altında yaptığı çalışmaları sonucu, iltihaplı dokuların böyle metaplazilere yol açtığını gösterdi.

Belirli klinik örnekler heriki teoriyi ispatlama gayesiyle sunulabilir. Mayer-Rockitansky-Küster-Hauser sendromunda sık olarak Endometrioz’a rastlanır. Bu sendromda rahim doğuştan mevcut olmadığından, Endometriyozis sadece bir metaplazi sonucu oluşmuş olabilir. Yine de sık olarak böyle anomalilerde az miktarda da olsa rahim dokusunun mevcudiyeti gözden kaçabilir. Bu da Endometriyozisin  ortaya çıkabilmesi için bir odak teşkil etmiş olur.
Metaplazi teorisine destek olarak Prostat kanseri sebebiyle yüksek dozda östrojenlerle tedavi edilen erkeklerde Endometriyozisin  ortaya çıkması gösterilebilir. Bu Endometrioziste  ise karın cidarında (periton) görülmeyip, sadece kanser ve metastazlarının olduğu yerlerde rastlanır. Çıkış yeri prostat guddesinin Ultriculus prostaticus bölümüdür. Doğum öncesi embriyonal gelişme safhasında kadınlarda rahim de buradan gelişir.

İmplantasyon teorisinin doğruluğu yönünden “İmperfore Hymen” (Kızlık zarının kapalı olması) diye adlandırılan hastalıkta Endometriyozisin sıkça görülmesi delil olarak gösterilir. İmperfore Hymen ‘ de veya Jinatrezi durumında  aybaşı kanı dışarıya akamadığından, kanın tümü karın boşluğuna dolar. Bu kadınlarda ağır bir Endometriyozis  görülür. Bu genital aneomalinin ameliyatla düzeltilmesinden sonra Endometriyozis kaybolur.

İki teori de Endometriyozis odaklarının ne sebeple rahim cidarı içinde de oluştuğunu izah edemez. İmplantasyon teorisinin savunucuları Endometriosis genitalis interna’yı Adenomiyozis adı altında ayrı bir hastalık olarak kabullenirler. Bu gurup Endometriyozis  terimini sadece endometriyum tabakasının karın boşluğunda (pelvik endometriozis) görüldüğü durumlar için kullanır.

İki teori de ortaya çıkan kısırlık problemlerinin izahı için bir açıklama yapmaktan uzaktırlar. Hafif Endometriyoz durumlarında dahi döllenme başarısında  bir düşme (Subfertilite) görülür. İlaç ve ameliyatla Endometriyozisin  tedavisinden sonra bir iyileşme beklenir. Bu sebepten döllenme başarısının azalması (subfertilite) Endometriyozisin  sonucu olmayıp, Endometriyozis  ve subfertilitenin ortak bir sebebi olduğu tahmin edilir.

İmplantasyon teorisi son zamanlarda pek inandırıcı olarak kabul edilmemektir. Burada söz konusu olan aybaşı kanının geri geriye  akması pek çok gebelik imkanına  sahip kadında normal bir durum olup, bu kadınların ancak az bir kısmında Endometriyozis görülmektedir. Daha çok bu kadınlarda karın içinde endometriyum hücrelerinin gelişmesi için uygun bir ortam hazırlayan, lokal bir direnç düşüklüğü söz konusu olabilir.

Endometriyosis  odakları nasıl görülür?

Erken dönemdeki lezyonlar küçük, yüzeyden kabarık olmayan mavi- siyah renkli, barut yanığına benzer oluşumlardır. Bu lezyonlar değişmeden kalabilir, bir süre sonra kendiliklerinden kaybolabilir, büyüyebilir  yada bulundukları yerlerde reaksiyona neden olup etraflarındaki normal dokuyu kendilerine çekerek yapışıklıklara yol açabilirler. Ortaya çıkan yapışıklıklar anatomik yapıyı değiştirip şikayetlere neden olabilir.

Yumurtalıklarda yerleşen endometriozis her adet döneminde kanayarak zaman içinde kist oluşturur ve bu kist içinde biriken kan zamanla kahverengi, koyu kıvamlı ve yapışkan bir hal alır.Eskimiş kan çikulataya benzediği için yumurtalıklarda  yerleşen endometriozise endometriyoma  yada çikolata (çukulata)  kisti denir.
 

Endometriosis in özellikleri :

ü       Endometriyozis kısırlık nedeniyle tanısal laparoskopi yapılan kadınlarda hafif veya şiddetli derecelerde saptanabilmektedir.

ü       Yumurtalık kisti nedeniyle ameliyat edilen kadınlarda ameliyat esnasında çikolata kistinin  saptanmasıyla endometriyozis tanısı konabilmektedir.

ü       Çok ender durumlarda genital bölgelerden uzak bölgelerde verdiği belirtilerle şaşıtıcı şekilde saptanabilir.Örneğin her ay burun kanaması geçiren bir kadında burun içinde yada her ay makattan kanama geçiren bir kadında makatta  endometriyozis  tanısı konabilir.

ü       Endometriyozis hastalığından korunmak için bilinen etkili bir yol şu anda mevcut değildir.  Doğum sonrası hastalığın gerileme eğiliminde olduğu bilinmektedir.

ü       Herhangi bir nedenle endometriyozis tanısı almış kadınların ameliyatla tedavi sonrası nüksleri önlemek amacıyla verilen ilaç tedavisini uygulamaları, nüksleri geciktirmek ve hatta tümüyle önlemek açısından önemlidir.

ü       Herhangi bir nedenle yumurtalık kisti ameliyatı olmuş kadınların doktorlarından kistin özellikleri hakkında bilgi istemeleri ve patoloji raporlarını daha sonra muhtemel bir doktor değişikliğinde yeni doktora sunmak açısından saklamaları çok önemlidir.

ü       Endometriyozis  menopoza girene dek tekrarlayabilen bir hastalık olduğu için  bu tanıyı alan ve çocuk arzusu olan kadının tedavisinin tamamlanması sonrasında gebe kalma girişimlerine hemen  başlaması çok önemlidir. Bu durum hem gebeliğin  nüksleri geciktirici etkisi nedeniyle  hem de endometriyozis hastalığının gebe kalamama riskini artırması nedeniyle çok önemlidir.

ü       Endometriyozis tedavisi sonrası kendiliğinden gebe kalmayı denemek uygun bir yaklaşımdır.Ancak tedaviyi planlayan   hekim  çeşitli nedenlerden dolayı  direkt tüp bebek tedavisini de önerebilir.Bu nedenle bu konudaki nihai doğru karar doktor önerisi ile olmalıdır.

Endometiyozis ile ilgili değişik istatiksel bilgiler…

 Kadınların bu rahatsızlığının sıklığı hakkında tam bir bilgi yoktur. Bir Amerikan istatistiğine göre Endometriyozis  sebebiyle yapılan rahim alma ameliyatlarının (Histerktormi) sıklığı 1964’den 1984’e kadar iki misline çıkmıştır. 1984’de her iki rahimden biri bu rahatsızlıktan dolayı alınmıştır. Bu sayı bugün büyük bir olasalıkla daha da yüksektir.

Endometriyozisin  kesin teşhisi genellikle laparoskopi ile konur. Bu yüzden laparoskopi yapılmış kadınlarda Endometriyozis teşhisini koyma olanağı daha fazladır. Ağır adet şikayetleri olan (Dismenore) kadınların % 50’sinde Endometriyozis görülür. Uzun yıllar çocuk sahibi olamayan kadınların ise % 30’unda bu rahatsızlık bulunur. Endometriyozun varlığı bu kadınlarda kısırlığın tanısı için yapılan muayeneler sonucu ortaya çıkar. Bunun dışında kadınların başka bir şikâyeti yoktur.Hiç bir zorlukla karşılaşmadan gebe kalan kadınlarda nadiren Endometriyozis bulunur.

Bazen ilk olarak gebelikten sonra ortaya çıkabilir. Bu vakalarda da Endometriyozisin varlığı, ancak şikâyetler sebebiyle uygulanan bir ameliyat sonucu ortaya çıkar. Kadınların çoğu yavaş gelişen alt karın bölgesindeki şikâyetleri çok ciddiye almazlar. Son doğumdan 10 ve daha fazla sene geçip, laparoskopik yolla kısırlaştırılan kadınların % 30 unda hafif derecede de olsa Endometriyozis görülmektedir. Bu sebeplerden dolayı Endometriyoz un aslında çok daha sık olduğu kolayca anlaşılabilir. Kadınların çoğu şikâyetleri olsa bile bunlara jinekolojik rahatsızlık olarak katlanırlar ve kesin bir teşhis yapılmadığından, Endometriyoz'un tam rastlanma oranı bilinemez.

                                                       Geri 

Basit yumurtalık kistleri
Kadında kısırlık nedenleri
Endometriyozis Ve Kısırlık ilişkisi

 

! Yasal Uyarı !

www.kurtaj.info

www.genitalsigil.net

Google Plus +