Hiperprolaktinemi
(Süt Hormonu Yüksekliği)
Galaktore
(Memelerden Süt Gelmesi)
 

·   Prolaktin (prolactın)  beyinin arka kısmında  hipofiz adı verilen bir bölgeden salgılanan bir hormondur. Kandaki normal değeri 10-25 ng/ml'dir. Bazı laboratuvarlar üst sınırı 29 ng/ml olarak alırlar.Vücuttaki asıl görevi süt üretilmesidir. Prolaktin hipofiz dışında az miktarlarda rahim iç tabakası  ve rahim kasından da salgılanır. Prolaktinin salınımı beynimizin hipotalamus denilen kısmından salgılanan dopamin adı verilen bir başka hormon  dengeler. Dopamin eksikliğinde  prolaktin salgısı artar..

·         Prolaktin arttığı zaman  süt salınımına ve adet düzensizliğine sebep olur. Bazı durumlarda ise  klinik olarak şikayetler  olsa bile kan testlerinde hormon düzeyleri normal  çıkmaktadır,bunun nedeni laboratuvar yöntemleri ile ölçülemeyen prolaktin alt türlerinin olmasıdır ve bunların tespit edilememsidir. Tam tersi durumlar da söz konusu olabilir, yani kan hormon düzeyleri yüksek olmasına rağmen hastada klinik bir bulgu olmayabilir ve başka bir sebepten veya şikayetten hormonlar incelenirken tesadüfi olarak tespit edilebilinir.

·         Prolaktin fazlalığı kadınların önemli bir kısmında  adet gecikmelerinin nedenidir. Yine prolaktini yüksek olan kadınların  önemli bir kısmında galaktore yani memelerden süt gelmesi durumu görülür. Galaktoreli kadınların  bir kısmında adetler normal olabilir ve adet düzensiliği şikayeti olmayabilir.Prolaktin adet görmede rol alan GnRH adı verilen hormonların salınımını bozarak adet gecikmelerine ve kısırlığa neden olabilir.Kısırlık şikayeti ile başvuran kadınlarda mutlaka yapılması gereken bir hormonal incelemedir.

·         Prolaktin düzeyi ile klinik bulgular çoğu zaman birbiri ile paralel olmazlar yani prolaktin düzeyi çok yüksek olmasına rağmen kadında hiç bir bulgu veya önemli bir şikayet olmayabilir.

Prolaktin (Süt hormonu) yüksekliğine yol açan durumlar nelerdir?

ü       Prolaktin hormonunun lohusalıkta süt verme dönemi dışında neden arttığına dair fazla bir bilgi yoktur ve artışın sebebi genellikle tespit edilemez.

ü       Göğüs bölgesine rastlayan şiddetli darbeler- travmalar , bu bölgeye uygulanan büyük ameliyatlar,meme ameliyatları uzun süreli ruhsal stres, meme uçlarının sürekli olarak uyarılması, bazı karaciğer ve böbrek hastalıkları  prolaktin hormonunun yükselmesine neden olabilmektedir.

ü      Depresyonve anksiyete  için kullanılan ilaçların büyük kısmı, hipertansiyon tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar, östrojen hormonu  yan etki olarak prolaktin yükselmesine sebep olmaktadırlar.Özellikle bazı antidepresan ve antipsikotik ilaçların prolaktin seviyesini çok yükselttikleri bilinmektedir.

ü       Hormonal dengesizlikler  ve özellikle tiroid bezinden salgılanan hormonların yetersiz olması  prolactin yükselmesine neden olabilmektedir.  Bu nedenle kan prolaktin hormonu ölçümüne  TSH , t3 ve t4 ölçümleri de  mutlaka yapılmalıdır.

ü       Hipofiz veya hipotalamusun tüm hastalıklarında ve patolojik durumlarında  prolaktin hormonu yükselebilir.

ü       Hipofiz bezinden prolaktin hormonu salgısı yapan hücreler bazı durumlarda kontrolsüz bir şekilde çoğalabilmekte ve ufak kitlesel oluşumlara dönüşebilmektedir. Adenom  veya mikroadenom adı verilen bu kitleler çoğu durumda hipofiz bezinin ve beynin diğer bölgelerini olumsuz yönde etkilemez fazla büyümez  ve çok nadiren görme sinirine bası yaparak görme ile ilgili sorunlara neden olabilir. Bu oluşan adenom, kist kanser yani kötü huylu değildir, sadece o bölgedeki gücrelerin fazla geli,şmesinden kaynaklanan kistik bir oluşumdur.  Büyüklüğünün ayırd edilmesinde sınır 10mm dir ve hipofiz, beyin MR ı çekilerek tanıya yarımcı olunur, Eskiden MR olmadığı dönemlerde direkt "sella grafisi" çekilerek hipofiz bölgesinin bulunduğu "sella turcica - türk eğeri" biölgesi değerlendirlmeye çalışılırdı. Ertık tanı sadece  "Hipofiz MR" ı ile konmaktadır. Büyüklüğü 10 mm'den az olan kisitk yapılara  mikroadenom, daha büyük olanlara ise makroadenom adı verilir.Özellikle makrodenom varlığında bazen beyin cerrahisi  tarafından yapılan  bir  ameliyata da gereksinim olabilmektedir.
 

Prolaktin hormonu nun görevi nedir?

Beyindeki arka bölgeden hipofiz salgı bezinde üretilerek salgılanan ve doğum sonrası lohusalık ile  emzirme döneminde süt yapımından , yumurtlama düzeninden  ve sonuç olarak süt veren annelerde adetlerin durmasından sorumlu olan,kısmen de olsa süt veren annelerin gebe kalmasını engelleyen (  halk arasında "süt koruyor" denmesi)  bir hormondur. Gebelikte prolaktin hormunu yapılmaya başlar ve özellikle gebeliğin8. haftasından itibaren kanda artmaya başlar. Doğum yaklaştıkça kandaki değerleri ve seviyesi de önemli bir şekilde artar, amaç doğumdan sonra süt salgısının başlaması kolostrum adı verilen ilk sütün yapımı ve meme dokusunun emzirmeye elverişli gelimeşmesini sağlamaktır. Bazı hamilelerde  kolostrum memelerden henüz gebelik döneminde salgılanabilir ve bunun normal olduğu kabul edilir.
 

Prolaktin hormonu yükselmesi ne gibi belirtiler yapar?

ü       Hiperprolaktinemi  yani prolaktin hormonunun normal sınırlardan fazla yükselmesi sonucu olarak memelerden kendiliğinden süt gelmesi (galaktore) ve adet düzensizliği sıklıkla gözlenir. Ancak hiperprolaktinemi ara kanamalara, lekelenme tarzı kanamalar, sık adet görme, adet kanamasının azalması ve adet rengindeki değişiklikler ve diğer tüm adet düzensizliklerine de neden olabilir. Adet düzensizliğinin en muhtemel nedeni  yumurtlamanın olmamasıdır. Hiperprolaktinemide %30-40  oranında adet görememe söz konusudur ve hastalar genellikle bu şikayet ile hekime başvurular.

ü       Yumurtlamanın olmaması zor gebe kalma veya kısırlık. Gebe kalamama nedeniyle başvuran kadınlarda yapılan araştırmalarda %10-15 oranında prolaktin hormonu yüksekliği saptanmıştır. Bu yükseklik değişik seviyelerde olabilir.

ü       Hiperprolaktinemi yani prolaktin hormonu yüksekliği bir hipofiz adenomuna ( mikroadenom veya makroadenom) bağlı olduğunda ek olarak baş ağrıları 8 özellikle başın arka kısmından kaynaklanan ağrılar)ve görme bozuklukları ortaya çıkabilmektedir.
 

Galaktore  nedir? Memelerden Süt Gelmesi...

Galaktore memelerden uygunsuz akıntı veya süt gibi bir sıvı gelmesi demektir. Bu sıvı genelde beyaz, kokusuz  veya renksizdir.Her iki memede olabileceği gibi tek bir memeden de bua kaıntı- sıvı gelebilir.Galaktoreye neden olan durumlargenelde hormonal sebeplerdir  ve özellikle   östrojen fazlalığı (doğum kontrol hapları, östrojen salgılayan kistler- tümörler), 2 yılı aşkın uzun süre emzirme,bazı ilaçlar ve özellikle antidepresanlar ,stres,beyin lezyonları- tümörleri ,tiroid hormonu azlığı ve hipofiz bezi adenomudur.
 

Hiperprolaktinemi tanısı  nasıl konur?

 Deiğişik şikayetler ile jinekoloji uzmanına başuvarn kadınlarda yapılan kan tahlilleri sonucu teşhis konur. Özellikle adet düzensizliği, gebe kalamama- kısırlık , göğüslerden emzirme dönemi dışında süt veya sıvı gelmesi şikayetlerinin varlıpğı ile "hormon profili" incelemesi  yapılır . Prolaktin ölçümü yapılırken  bazı husulara dikkat etmek gereklisir. Özellikle;

ü       Hormon testi sabah saat 09:00-10:00 arasında yapılmalı,

ü       Testten önce özellikle birkaç gün süreyle cinsel ilişkide bulunmamalı,

ü       Test öncesi birkaç gün meme uyarımından ve özellikle meme ucu uyarımından  kaçınılmalı,

ü       Mutlaka sabah aç karna kan alınmalı,

ü       Uykusuz olunmamalıdır.

Hiperprolaktinemi tanısı alan bir kadında hormon düzeyi 75 ng/ml’nin üstünde ise genellikle  hipofizi görüntüleyen bir yöntemle bu bölgede bir sorun olup olmadığı araştırılır. İlk tecih edilen yöntem günümüze hipofiz MR (manyetik rezonans) 'dır.

Nasıl tedavi edilir?

• Eğer tek sorun süt/sıvı gelmesi yani galaktore ise genelde tedavi gerektirmez. Beraberinde prolaktin de yüksek bulunur ise seviyesi önemlidir.Prolaktin seviyesine göre tedavi planlanır (dostinex gibi..).Eğer değer 100 ng/ml'den yüksek bulunur ise ileri tetkik gerekir. Çekilen filmler neticesinde mikroadenom bulunur ise yine tek başına ilaç tedavisi ve takip önerilir.Gerekirse nöroşirurji (beyin cerrahisi) konsültasyonu istenir.
  Özellikle galaktore (göğüslerden süt gelmesi) durumunda kan prolaktin hormonu ölçümü birkaç kez alınan kan numunelerinde normal bulunsa bile, hiperprolaktinemi kabul edilerek tedavi etmek uygun bir yaklaşım olarak görülmektedir.
   

• Tiroid beziyle ilgili hormonal bir sorun vaya guatr saptandığında tedavi bu bölgeye yönlendirilir.
   

• Tedavi öncesi iyi bir anmnez ile  prolaktin hormonunun yükselmesine neden olabilecek dış etkenler  ve ilaçlar saptanır ve giderilmeye çalışılır
   

• Kısırlık şikayeti  ile başvuran kadınlarda prolaktini düzenleyen ve gebe kalmaya yardımcı ilaçlar birlikte kullanılırlar.Eğer aynı şekilde adet sorunu ve  adet düzensizliği şikayeti olduğunda prolaktin seviyesini düzenleyen ilaçlar kullanılır, birlikte başka adet düzenleyicilerin verilmesinde de bir sakınca yoktur.
   

• Hiç bir şikayeti olmayan ve tesadüfen saptanan hafif prolaktin yükselmelerinde genellikle tedavi gerekmez, takip yeterlidir, 2 ayda bir prolaktin seviyesi ölçümü yeterli olmaktadır.
   

• Hipofiz adenomu varlığında ise bu adenomların büyük kısmı prolaktin hormonunu düşürücü ilaçlarla tedavi edilebilir niteliktedir. Şiddetli belirtilere neden olan (şiddetli baş ağrısı, görme alanının çok daralmış olması) veya hızlı büyüme eğilimi gösteren adenomlarda ameliyat gerekebileceği göz önünde bulundurulmalıdır.
   

• Prolaktin yüksekliği şikayetleri ilaçla giderildikten sonra belirli aralıklarla düzenli olarak ölçümlerine devam edilir. Adenom varlığında yine belli aralıklarla  MR görüntüleme yöntemleri ve görme alanı muayeneleri ve tabii ki prolaktin hormonu ölçümleri tekrarlanmalıdır.

Hiperprolaktinemik Kısırlığın Tedavisinde Beyinde Adenom Varlığında Ne Yapılmalıdır?

                                                    Geri 

Meme başı akıntısı
Kadında kısırlık nedenleri

 

! Yasal Uyarı !

www.kurtaj.info

www.genitalsigil.net

Google Plus +