Endometriyosis Tedavisinde Ne Yapılır?

Endometriozisin kesin ve kalıcı tedavisi yoktur. Uygulanan tedavilerin amacı ağrıyı gidermek ve gebe kalmayı sağlamaktır. Bu amaçla tıbbi (ilaçla) ve cerrahi tedaviler uygulanabilir. Tıbbi tedaviler endometriozisin östrojene bağımlı bir hastalık olması prensibine dayanır.Kısacası Endometriyozis durumlarında  rahimdeki değişikliklerin tam iyileşmesi imkânsızdır. Tedavi bir taraftan dış Endometriyozis odaklarına yönelik olmalı, diğer taraftan da hastanın şikâyetlerini giderebilmelidir. Bunların başında çocuk sahibi olma arzusu gelir. Genellikle tüm tedavi gayelerini aynı zamanda gerçekleştirme imkânı bulunmaz.

Ağrıları dindirmek için yumurtalık fonksiyonlarını durudurma  tedavisi uygulanmalıdır. Yumurtalık fonksiyonlarını uyarma  etmek için uygulanan hormon tedavisi ise şikâyetlerin artmasına yol açacaktır. Endometriyozisli  bir kadın çok kez uzun bir zaman müzmin bir hastalıkla yaşamak zorunda kalacaktır. Gayeye yönelik bir tedavi stratejisinin tesbiti çok önemlidir. Bunun için de hastalık hakkında etraflı bilgi sahibi olmalı ve tedavinin yönünü (çocuk sahibi olma veya ağrı tedavisi) belirlemek şarttır. Bazen şikâyetlerin şiddetli olduğu durumlarda, bunların kısa zamanda tedavisi ön plana alınır. Böyle durumlarda uygulanan radikal tedavi yöntemleri bazen çok ileriye giderler ve sonradan pişmanlık yaratırlar.Bu yüzden hastanın bu işin uzmanı bir kişi ile tedavi stratejileri ve hayat planlaması hakkında etraflıca konuşması şarttır.

Endometriozisin tıbbi tedavisi (ilaç tedavisi) nasıl yapılır?

İlaç tedavisinin prensibi yumurtalıklarda östrojenlerin etkilerini bloke etme veya endojen (vucütun kendisinin ürettiği) Östrojenlerin seviyesini düşürüp, bu hormonun Endometriyozis odakları üzerinde etkisini durdurmaktır. Bunun sonucu odakların büyümesi durup, oluşan nedbeler iyileşirler.

Gestagen (tabii Progesteron ve Nor-Testosteron’dan çıkarılan maddeler) ile yapılan tedavi 3 ile 6 ay arasında sürer. Tedavinin prensipi Hipofiz’in gonadotrop etkilerini azaltıp, Östradiol seviyesini düşürmektir. Bu şekilde yumurtalık fonksiyonu azalacaktır. Aynı zamanda Endometriyozis odaklarında bulunan Östrojen alıcı hücreler (reseptörler) az çalışacaktır. İlaveten yumurtalık Androjenler’inin (Androstendion ve Testosteron) etkisi yarıya düşecektir. Zira böbrek üstü bezinin ürettiği Androjenler bu tedaviden etkilenmezler. Bu hormonlar Endometriyozis odaklarında ve rahimdeki Adenomiyoz’da P-450 Aromatase yardımı ile Östrojene dönüşürler ve hücre gelişmesini canlandırırlar. Testosteron’un sentetik bir maddesi olan Donazol’un etkisi de benzeri şekildedir. Ayrıca bu madde vucütun iltihaplara karşı direnci üzerine de etkilidir.

GnRH-Analogları tabii Gonadotropin releasing hormon (GnRH) dan çıkarılırlar. GnRH beyin tarafından salgılanıp hipofizde Gonadotropinlerin üretim ve salgılanmasını arttırır. Bunun devamı olarak yumurtalıklar da fazla çalışır. GnRH-Analoglar’ının özelliği hipofizdeki bu GnRH reseptörlerini tabii GnRH’dan daha uzun bir süre işgal etmeleridir. Bunun sonucunda tabii GnRH reseptör bulamaz ve Gonadotropin salgısı düşüp, yumurtalık fonksiyonları durur. GnRH-Analogları genellikle 3 – 6 ay süresince aylık depo enjeksiyonları şeklinde uygulanırlar. Bu tedavi altında kadınların kandaki Östrojen seviyesi postmenopoz devresi (ay halinden kesilme) gibi düşer.

Endometriyoziste  GnRH-Analogları ile tedavinin prensibi bir yandan yumurtalıklardaki Östrojen salgısını bloke etmek, diğer taraftan da yumurtalıkların kontrol ettikleri Androjen seviyesini kanda düşürmektir. Bu şekilde P450-Aromatase odaklarda Östrojen’e dönüştürecek madde bulamayacaktır. Bunun sonucunda dokularda lokal olarak Östrojen seviyesi düşüp, şeytan çemberi kırılacaktır. GnRH-Analoglarına ilaveten dışarıdan östrojenli ilaçlar verilir. Bunun gayesi GnRH-Analogları tedavisinin ateş basması, baş ağrısı ve kemik kalsiyum kaybı gibi önemli yan etkilerini hafifletmektir. Bu dışardan verilen Östojen Endometriyozis odakları üzerine ters bir etki göstermez.

Başta Dismenore  olmak üzere doğum kontrol hapları Endometriyozisin  şikâyetlerini hafifletirler. Doğum kontrol haplarının içinde bir Östrojen ve Gestajen karışımı bulunur. Hipofizin fonksiyonunu azaltıp yumurtalıkların çalışmasını durdururlar. Bunun sonucu rahim mukozası (iç tabaka) ve Endometriyozis odakları körelir. Gestajen tedavi de aynı şekilde bir etki gösterirler. Doğum kontrol hapları uzun süre aralıksız olarak alınabilir.

Aromatase inhibitörleri P-450 Aromatase’nin etkisini bloke edip Androstendion ve Testosteron’dan Östrojen üretiminin önüne geçerler. Bu ilaçların etkisi hakkında henüz fazla bir tecrübe yoktur. Bunların doğum kontrol hapları ile birlikte uygulanmasının sonuçları merakla beklenmektedir. Bu yolla Östrojen yapıcı mekanizmaların durdurulması yanında, böbrek üstü Androjenleri de bloke edilecektir. Bunun sonucu olarak Endometriyozis odakların’dan üretilen Östrojen tamamen azalacaktır.

Hamilelik ve menopoz endometriozis oluşumunu engelleyen iki doğal durumdur.Hormonal tedavilerde amaç bu iki doğal durumu taklit etmektir. Her iki durumda da endometrium üzerindeki östrojen etkisi ortadan kalkacağından yanlış yerde yerleşmiş olan endometriyal dokunun da baskılanması beklenir. Yapılan çalışmalar endometriozisde uygulanan tıbbi tedavilerin ağrıyı gidermede etkili olduğu ancak kısırlık üzerinde olumlu bir etkisinin olmadığını göstermektedir. Bu nedenle kısırlık nedeni ile başvuran hastalarda tıbbi tedavi önerilmez.

Laparaskopinin endometriyosis tedavisindeki etkinliği nedir?

Bazen Endometriyozis bir kısırlık problemini çözmek için uygulanan laparoskopik bir girişim esnasında tesadüfen ortaya çıkarılır. Bu durumlarda çok defa minimal hafif derece  Endometriyoziz söz konusudur. Bazen de hastanın şikâyetlerinden Endometriyozis şüphesi uyanır. Bunu kanıtlamak için bir laparoskopik girişim uygulanır. Bu durumda kadın hastalıkları uzmanının hastasının şikâyetlerinin şekli ve lokalizasyonu, muayene bulguları hakkında girişimden önce bilgi edinmiş olması gereklidir. Ayrıca hastaya cerrahi tedavinin imkânları hakkında bilgi vermesi ve ameliyattan önce birlikte bir karar verilmesi uygundur. Hastanın şikâyetlerinin düzeltilmesi gayesini ön plana alınarak laparoskopik girişime gidilmelidir. Zira Endometriyozis odaklarının ortadan kaldırılması ancak cerrahi yolla mümkündür. Genellikle ilaç tedavisi ile – uygulandığı süre esnasında – ancak ağrılar giderilebilir.

Bu yüzden laparoskopik girişimden önce ağrılı noktaların iyi bilinmesi ve girişim esnasında titizce aranmaları gereklidir. İdrar torbası veya rahim ile barsak arasında yapışık bir periton örtüsü altında ağrılı bir odağın bulunması nadir olmayıp, bunun laparoskopik girişme esnasında gözden kolayca kaçma olanağı bulunur. Böyle odakların ve de Sakrouterin bağlardaki ağrılı nedbelerin tanımı ve cerrahi yolla temizlenmeleri hastayı rahata kavuşturur. Kısırlığa yol açan yumurtalıkların Endometriyomaları ve yapışıklıklar da cerrahi yolla temizlenmelidir. Teşhise laparoskopik girişim ile başlayıp tedaviye ilaçla devam edilmelidir.

Hangi durumlarda ameliyat yapılır?

• Şiddetli endometriozis olgularında tercih edilmesi gereken tedavi yaklaşımı cerrahidir. Özellikle laparoskopik cerrahi tekniklerde yaşanan gelişmeler bu hastaların etkili bir şekilde tedavi edilmelerine olanak sağlamaktadır. Örneğin çikolata kisti çıkartılan hastaların % 50'si 6 ay içinde tedaviye gerek kalmadan hamile kalmaktadır. Anatomik düzenin yeniden sağlaması hem ağrının giderilmesinde hem de gebe kalabilme potansiyelinin arttırılmasında son derece önemlidir.
   
  Kısırlık nedeniyle tedavi edilen bir kadın cerrahi sonrası 6 ay içinde kendiliğinde hamile kalamamış ise bir sonraki seçenek yardımcı üreme teknikleridir. Eğer tüpler açık ise aşılama denenebilir. Aşılamanın da başarısız olduğu durumlarda ise son alternatif tüp bebek uygulamasıdır.
   
• Endometriyozise bağlı oluşmuş karın içi yapışıklıkların ve çikolata kistlerinin tedavisi ameliyatla sağlanır.Ameliyat için öncelikle kapalı ameliyat olarak bilinen  laparoskopik  yöntem tercih edilmekle beraber özellikle ileri derecede karın içi yapışıklıkların varlığında karnın açılarak ameliyat edilmesi  (laparotomi ) gerekebilir.
   
• Çikolata kistlerinin tedavisinde temel amaç kistin içinin boşaltılması ve kist cidarının çıkartılmasıdır. Özellikle laparoskopi esnasında kist cidarının tümüyle çıkarılması zor olabilir ve nüks olasılığı artabilir. Bazı durumlarda kistin sağlıklı yumurtalık dokusundan ayrılması mümkün olmamakta hatta  bu nedenle hastalıklı yumurtalığın tamamen alınması dahi  gerekmektedir.
   
• Ailesini tamamlamış (çocuk istemeyen)  40 yaş üstünde bir kadında özellikle ağır ve nükslerle seyreden endometriyozis durumlarında rahimin ve yumurtalıkların tümüyle alınması kesin tedavi sağlaması açısından avantajlı olabilir.
   

Ameliyat sonrası nükslerin önlenmesi  için ne yapılmalıdır?

Endometriyozis kesin tedavisi olmayan bir hastalıktır.Bunun nedeni ameliyat esnasında  gözle görülen bütün  odakların  çok iyi bir şekilde çıkarılmasına rağmen  mikroskopik odakların ameliyat sonrasında  tekrar büyüme eğilimlerinin güçlü olmasıdır. Doğurganlık çağında salgılanan östrojen ve progesteron hormonuna oldukça duyarlı olan bu odaklar belli bir süre sonunda yeniden şikayetlere neden olabilecek şekilde büyüyebilmektedirler.

Hangi kadında ne zaman nüks oluşacağını öngörmek mümkün olmamakla beraber tecrübeli ellerde yapılan bir ameliyat ve ameliyat sonrası kullanılan ilaçlarla nüks (tekrarlama)  oluşma olasılığının en aza indirilebilmesi mümkündür. Ameliyat sonrası nüksleri engellemek ve mümkün olduğunca geciktirmek amacıyla önerilen ilaçların ortak özellikleri endometriyozis odaklarındaki büyüme ve kanamayı önlemeleridir. Bu amaçla en sık kullanılan ilaçlar GnRH analogları, danazol ve doğum kontrol haplarıdır.Tedavi hastalığı teşhis ve takip eden hekim tarafından kişinin yaşı ve çocuk beklentisine göre düzenlenir.

                                                Geri 
 

Doğum kontrol hapları
Laparaskopi,Folikül Kisit Tedavisi
Bartolin Kisti, Bartolin Absesi Tedavisi Resimleri

 

! Yasal Uyarı !

www.kurtaj.info

www.genitalsigil.net

Google Plus +