Serviks Kanseri

Seviks kanseri veya diğer adı ile rahim ağzı kanseri uzun yıllar dünya'da en fazla görülen kadın genital sistem kanseri olmuştur. Ancak smear gibi tarama yöntemlerinin yaygınlaşması ile görülme sıklığı giderek azalmaktadır.20 ile 80 yaş arasında bütün kadınlarda görülebilir.Rahim ağzı kanserinin cinsel yolla bulaşan bir hastalık gibi davrandığı düşünülmektedir. Buna sebep 1842 de bir araştırmacının rahibelerde bu hastalığın ortaya çıkmadığını gözlemlemesidir.

Rahim Ağzı (Serviks) Kanseri Neden Önemli?

Rahim ağzı kanseri, gelişmekte olan ülkeler ve az gelişmiş ülkelerde en sık görülen jinekolojik kanser türüdür. Dünyada yılda 500 bin yeni rahim ağzı kanserli hasta teşhis edilmekte ve tahminen 1 milyon 500 bin kadar da bu kanserle yaşadığı tahmin edilmektedir. Yine tahminlere göre her yıl 290-300.000 kadın bu kanser nedeni ile hayatını kaybetmektedir. Rahim ağzı kanseri genellikle 50 yaş civarında görülür fakat son yıllarda daha genç kadınlarda görülmeye başlamıştır...

Rahim ağzı kanseri risk faktörleri  nelerdir

Ancak bu toplumlardan gelişmiş ülkelere göç edenlerde hastalığın artış göstermesi çevresel faktörlerin de etkisini gündeme getirmektedir. Cinsel yaşamın 20 yaşından önce başlaması, 2 den fazla partner, düşük sosyoekonomik düzey, partnerin birden fazla kişi ile cinsel temasda bulunması, HSV ve HPV türü virüsler risk faktörlerini oluşturur. Sigara da önemli bir risk faktörü olarak karşımıza çıkmaktadır. Fazla sayıda doğum yapmak ve erkeğin sünnetsiz olmasının da riski arttırdığı öne sürülmektedir. Ancak bu düşünceler popüleritesini kaybetmektedir. Günümüzde rahim ağzı (serviks) kanserinin % 90'ından fazlasının HPV (Human Papilloma Virus) ile oluştuğu bilinmektedir.

Serviks kanseri nedir, HPV ile ilişkisi nedir?

İnsanda da hastalık yapabilen bir virus ailesidir. Bu güne kadar 100’den fazla alt tipi tanımlanmıştır. Uluslararası ve büyük çaplı çalışma verilerine gore rahim ağzı kanserlerinin % 95’inden fazlasında HPV virusunun varlığı gösterilmiştir. Virus normal bir rahim ağzı hücresinin içine girerek hücrenin genetik yapısını değiştirip onun kontrolsüz bir biçimde çoğalmasına neden olur. Bu durum rahim ağzı kanseri olarak tanımlanır. Ancak HPV tiplerinin hepsi, normal bir rahim ağzı hücresinin kanser hücresine dönüşmesinde aynı derecede etkili değildir. Yapılan çalışmalar sonunda HPV ailesi, rahim ağzı hücrelerinde oluşturdukları kanser dönüşümü riskine göre 3 ana gruba ayrılmıştır. Yüksek derecede risk oluşturan HPV tipleri (high-risk HPV types), orta derecede risk oluşturan HPV tipleri (intermediate-risk HPV types), ve düşük derecede risk oluşturan HPV tipleridir (low-risk HPV types). Düşük derecede risk oluşturan HPV tipleri genellikle genital bölgede ‘siğil’ olarak bilinen değişikliklere neden olurken, yükseknriskli HPV tipleri sıklıkla rahim ağzı kanserine ya da onun öncüsü olarak bilinen rahim ağzı hücresi değişikliklerine yol açarlar.

HPV’nin rahim ağzı hücrelerinde varlığı nasıl anlaşılır?

Bunun için en kolay yol rahim ağzı hücrelerinin mikroskopla incelendiği ve tüm dünyada ‘PAP test’ olarak bilinen testi düzenli olarak yaptırmaktır. HPV varlığının gösterilmesinde bu testin duyarlılığı ve özgünlüğü yüksek olmakla birlikte, sınırlıdır. Bu uygulamada HPV varlığı, virusun hücrelerde oluşturduğu değişikliklerin görülmesiyle ortaya konulur. ‘Koilositotik atipi’ ve ‘binükleasyon’ olarak adlandırılan en önemli iki bulgu, virus varlığıyla bir korelasyon (ilişki) gösterir. Bu iki veriyi mikroskobik inceleme sırasında ayırt edebilmek ise incelemeyi yapan patoloji uzmanı için hemen daima standart bir işlemdir. Bu konuda hata yapılması beklenmez. Ancak virusun hücrede oluşturduğu bu verilerin ayırtını güçleştiren bazı infeksiyonların varlığı, bu hücresel değişiklikleri hücrede oluşturan bazı virus genlerinin aktif olmadığı durumlar hiç de az değildir. Yani PAP testin HPV bu konudaki güvenilirliğinin biyolojik sınırları olduğu da akılda tutulmalıdır. Yine HPV varlığı PAP test ile tespit adilse de virusun hangi tip olduğu, rahim ağzı kanseri riskinin ne olduğu sorularına yanıt verilememektedir. HPV’nin rahim ağzı örneğinde varlığının gösterilmesini amaçlayan tarama testleri, HPV varlığında risk grubunun belirlenmesini amaçlayan risk grubu saptama testleri, ve son olarak da HPV ile ilgili tüm bu bilgilerin tek aşamada elde edildiği tiplendirme testleri (HPV typing), HPV’nin spesifik (özel) DNA dizinini hedefleyen çok özgün ve çok duyarlı testler ülkemizde de yaygındır. Ancak HPV-DNA tiplendirme işlemi özel araç gereç donanımı ve deneyim gerektiren bir uygulamadır.

Serviks kanseri beliritleri nelerdir?

Servix kanseri erken dönemde pek belirti vermez. Jinekolojik muayenede de rahim ağzında  herhangi bir şey görülmeyebilir. Pap smear denilen akıntı tahlili veya kolposkop adı verilen, rahim ağzını büyüterek gösteren aletlerle değişiklikler fark edilebilir. En sık görülen yakınma anormal vajinal kanamalardır. Kanserli dokuda damarlanma arttığı için dokunma ile cinsel ilişki, muayene gibi durumlarda kanama başlar.Canlılığını kaybeden doku nedeni ile kötü kokulu pis bir akıntı ortaya çıkabilir. İlerlemiş vakalarda durdurulamayan kanamalar görülür. Hastalığın yayılımına bağlı olarak böbrek yetmezliği görülür ve bu en sık rastlanılan ölüm nedenidir. Klasik olarak ağrısız kanama ve et suyu kıvamında akıntı serviks kanserini düşündürmelidir.Serviks kanserinde kesin tanı, ancak şüpheli bölgeden alınan biyopsi ile konabilir.

Rahim Ağzı Kanserinin Erken Tanısında İki Önemli Tanı Yöntemi

Vajinal Smear: Bu test, son derece basit, kesinlikle ağrısız ve oldukça da ucuz bir işlemdir. Senede bir bu testi yaptırmak rahim ağzı kanseri açısından büyük bir güvence oluşturur. Vajinal Smear iki şekilde yapılmaktadır. Klasik yöntemde; alınan akıntı bir cam üzerine sürülür ve özel bir sprey ile tespit edildikten sonra laboratuvara yollanır. İkinci şekilde ise; alınan materyal bir şişe içindeki özel sıvıya boşaltılır. Bu şekilde laboratuvara gönderilir ve orada belirli aşamalardan geçirilerek mikroskobik muayenesi yapılır.

Kolposkopi:Dürbüne benzer özel bir aletle rahim ağzına bakılarak rahim ağzını döşeyen epitelin büyütülerek incelenmesidir. Rahim ağzı kanseri bir günde başlayan bir olay değildir. Hücrelerde başlayan bozulma zaman içinde ve giderek artar. İşte bu değişiklikleri kolposkop muayenesi ile görerek takip etmek mümkündür. Kolposkopi muayenesi smearle beraber değerlendirilirse hata oranı da çok belirgin şekilde düşer

SERVİKS KANSERİ ÖNCÜ LEZYONLARI

Sitolojik inceleme yöntemleriyle serviks kanserinin önüne geçilmesinde en önemli konu, birçok kanser vakasında öncü bir lezyonun bulunmasıdır.  Bu tür lezyonların bir kısmı yıllarca (20 yıl) noninvaziv kalabilir ve dolayısıyla bunlardan dökülen hücreler ile erken tanıya gidilebilir.  Bu leyonlara daha önceleri displazinin değişen dereceleri ve en son aşamada da karsinoma in situ terimleri kullanılırdı.  Daha sonraları uzunca bir zaman dilimi cervikal intraepitelyal neoplazi (CIN) terimi kullanıldı.  Ancak bazı vakaların regrese olduğu yani normale döndüğü göz önüne alındığında CIN teriminin de doğru olmadığı kanısına varıldı ve skuamöz intraepitelyal lezyon (SIL) terimi kullanılmaya başlandı.

     Hafif displazi =                CIN I =    Low grade SIL

     Orta derecede displazi =  CIN II =   Low grade SIL

     Şiddetli displazi =            CIN III =  High grade SIL

CIN I de çok katlı yassı epitelin 1/3 bazal tabakasında polarite kaybı, hafif atipi ve tek tük mitoz izlenir.  Ayrıca koilositik hücreler vardır.  Yer yer de virüs partikülü görülür.

CIN II de yukarıda sayılan değişiklikler daha da artmış ve bunlar epitelin 2/3 kısmını tutmuştur.

CIN III de tüm değişiklikler daha şiddetli ve epitelin tüm katlarını tutmuştur.

CIN hemen daima skuamokolumnar bileşkeden başlar. 

RAHİM AĞZI KANSERİ 'NDE EVRELEME (FİGO 1995)

Optimal bir tedavi için hastalığın evresinin tam ve doğru olarak saptanması gerekir. Bugün için kabul edilen evrelemede 5 kademe kullanılır. En erken evre Evre 0, en ileri evre de evre 4 dür. Burada uzak organlara metastaz (yayılım) bulunur. Her evre kendi içinde alt evrelere ayrılır (Evre 1a1, Evre 2a gibi). Evreleme klinik olarak, yani muayene, sistoskopi (mesanenin gözlenmesi), rektoskopi, ilaçlı böbrek filmi (IVP), radyografi ve bilgisayaralı tomografi sonuçlarının bir arada değerlendirilmesi ile yapılır. Ultrasonografinin evrelemedeki rolü sınırlıdır. Bazı yazarlara göre de uygun bir evreleme için cerrahi olarak hastayı değerlendirmek gerekir. Ancak bu fikrin taraftarı azdır.

Evre I: sadece servikse sınırlı

                        IA1: Derinliği en fazla 3 mm, genişliği 7 mm olan lezyonlar

                        IA2: Derinliği 3 mm den büyük 5 mm den küçük, genişliği 7 mm olan lezyon

                        IB1: 4 cm altındaki lezyonlar

                        IB2: 4 cm üstündeki lezyonlar

Evre II: uterusa ve vajenin 2/3 kısmına invaze lezyon

                        IIA: parametrium invazyonu yok

                        IIB: parametrium invazyonu var

Evre III: tümör pelvise duvarına yayılmış, vagen 1/3 kısmına yayılmış, hidronefroz yada nonfonksiyone böbrek yapmıştır.

                        IIIA: vagenin 1/3 alt kısmına yayılmış

                        IIIB: pelvik duvara yayılmış veya hidronefroz yapmıştır

Evre IV: uzak metastaz yada mesane veya rektum invazyonu olması

                        IVA: rektum yada mesaneye invaze olması

                        IVB: uzak metastaz olması

NOT: Paraaoertik lenf nodları regional lenf nodu olarak kabul edilmemektedir.

Serviks kanseri tedavisi, rahim ağzı kanseri tedavisi seçenekleri nelerdir?

Erken dönemde basit bir operasyon (Konizasyon) ile sadece rahim ağzındaki hastalıklı bölgeyi çıkararak tedavi edilebilirken; hastalık ilerledikçe rahim ve etrafındaki çevre dokuları ve lenf ganglionlarını çıkaracak büyük bir operasyona ihtiyaç duyulur (Wertheım operasyonu ) Ayrıca operasyon sonrası tümörün yaygınlık derecesine göre radyoterapi ve kemoterapi de vermek gerekebilir. Daha ilerlemiş vakalarda operasyon artık yapılamaz, bu sebepten radyoterapi ve kemoterapiye başvurulur. Hastalık erken dönemde yakalanırsa tedavide % 100 oranında başarı sağlanabilirken; hastalık ilerledikçe hem tedavi zorlaşmakta hem de başarı oranı düşmektedir.

RAHİM AĞZI KANSERİ 'NDE TEDAVİ YAKLAŞIMLARI

Karsinoma İn Situ:

Bu grup hastaların tedavisi; vaginal kafı bırakılarak veya bırakılmayarak total histerektomi yapılır. Overler ise hastanın yaşı ve durumuna göre korunabilmektedir. Hasta çocuk sahibi olmak ister ise lezyon konizasyon, lazer veya krioterapi ile tedavi edilir. Özellikle cerrahi açıdan medikal inop olan ve serviks ve vajinada multifokal lezyonu olan hastalarda ise intrakaviter RT uygulanabilir (40-50 Gy)

Evre IA

Bu grup hastalara total histerektomi yada modifiye radikal histerektomi uygulanabildiği gibi alternetif tedavi olarak intrakaviter RT de uygulanabilmektedir (56-70 Gy). Bu grup hastalarda pelvik lenfnodu metastazı riski %1-5 olduğundan bu grup hastalara pelvik RT önerilmemektedir.

Evre IB-IIA

Bu grup  hastalarda tedavi olarak radikal cerrahi veya RT seçimi  çok tartışmalıdır. Modalitelerden birinin diğerine tercihi hastanın genel durumu ve lezyon özelliklerine bağlıdır. İki modalite ile elde edilen sonuçlar benzerdir.

Adenokarsinomda endoservikal tutulum eğilimi nedeniyle sonuçların tek başına RT ye eşdeğer olmasına rağmen yazarların çoğu RT+konservatif histerektomiyi önermektedirler.

Skuamöz hücreli olgularda radikal histerektomi sonrası, tek başına yada kemoterapi ile kombine adjuvan RT önerilmektedir.

Evre IIB, III, IVA

Evre IIB ve III olgularda tedavi tek başına RT dir

Evre IVA da  (mesane ve rektum invazyonu) pelvik egzenterasyon veya tüm pelvise eksternal RT uygulanıp ardından intrakaviter brakiterapi veya parametriuma ek doz RT uygulamaktır.

Hastalığın gidişatı ve sağkalım

Serviks kanserinde prognoz yani hastalığın gidişatı pekçok faktöre bağlıdır. Bunlar hastalığın evresi, lenf nodu tutulumu, tümörün büyüklüğü, damar tutulumu, hücre tipi, hücrenin DNA içeriği gibi faktörlerdir. Hastalığın evresine göre 5 yıllık sağkalım oranları şu şekildedir.

Evre 1 : % 85

Evre 2 : % 66

Evre 3 : % 39

Evre 4 : % 11

Hastalığın takibi esnasında nüks ortaya çıkarsa prognoz çok kötüdür ve hastaların %80'i kaybedilir. Nüksler genelde ilk 2-3 yıl içinde görülür. 5 yıldan sonra oldukça nadirdir.

Serviks kanseri öldürücü ve tedavisi güç bir hastalık olmasına rağmen düzenli kontroller sayesinde çok erken dönemde fark edilebilen ve kolaylıkla hatta çoğu zaman ameliyata bile gerek kalmadan tedavi edilebilen nadir kanserlerdendir.

Rahim Ağzı Kanseri Aşısı

Kadınları rahim ağzı kanserinden koruyan bu aşı “İnsan Papilloma” virüsüne karşı hazırlanmıştır. Yaklaşık 7-8 sene önce bu virüse karşı aşı ancak geliştirilebilmiş, uzun klinik deneyler sonucu son iki sene içinde bütün dünyada kullanılan 2 tip aşı piyasaya çıkarılmıştır.
Aşılardan biri; sadece rahim ağzı kanseri yapan Tip 16-18’e karşı hazırlanmış ve rahim ağzı kanserinden koruyucu olarak kullanılırken; diğeri HPV Tip 6-11-16-18 için hazırlanıp rahim ağzı kanseri yanında genital organlarda görülen siğillerden de korumaktadır. Her iki aşının daha az görülen bazı HPV tiplerine de etkili olduğu gösterilmiştir.
Başlangıçta bu aşıların ideal kullanılma yaşı 9-26 yaş arasında olduğu düşünülmüşse de günümüzde, etkinliği 45’e kadar uzatılmıştır. İnsan Papilloma virüsü kadınlarda rahim ağzı, vajina ve vulvada (Dış genital organlarda) hastalığa neden olmakla beraber; nadir olarak anüs, rektum ve ağız mukozasında da hastalık yapabilir. Aynı şekilde de erkeklerde de dış genital organ kanserlerinde rol oynamaktadırlar.
Aşı 3 kerede yapılmakta, ilk dozdan 2 ay sonra ve 6 ay sonra yapılan tekrarlarla yeterli bir bağışıklık elde edilmektedir. Bütün bu bilgiler, aşı olunduktan sonra yıllık Vajinal Smear kontrollerinin terk edileceği anlamına gelmemektedir. 6 ayda bir jinekolojik muayeneye mutlaka devam etmelidir.

! Yasal Uyarı !

www.kurtaj.info

www.genitalsigil.net

Google Plus +