Kadında Ergenlik Dönemi, Puberte
Ve Cinsel Gelişim

 

Ergenlik dönemi, çocukluktan genç kızlığa adımların atıldığı bir dönemdir. Bu dönemde bedensel gelişim ve kişilik gelişimi çok hızlıdır. Kızlarda 9-10 yaşlarında başlayan bu değişim 18 yaşına dek devam eder. Puberte  (Ergenlik) yaklaşık 5 yıllık bir süreçtir. Genel olarak 11-15. yaşlarında pubertal değişiklikler yaşanır. Bu nedenle yaşı 9 dan küçük olan kız çocuklarında pubertenin başlamasına puberte prekoks (erken puberte)ve 16 dan büyük olan kız çocuklarında pubertenin başlamamasına puberte tarda (gecikmiş puberte) denir.Sağlıklı bir kadın olabilmek için gerekli olan değişimlerin gerçekleştiği ergenlik döneminde, beyin ve üreme organları vücudun diğer bölümlerine hormonlar adı verilen kimyasallar aracılığı ile mesajlar gönderir.

Kızlar ergenlik dönemine erkeklerden yaklaşık iki yıl önce girer. Bu büyüme ve gelişim sürecini kişinin kendisinin düzenlemesi mümkün değildir. Bu süreç ancak vücut hazır olduğunda başlar.

Pubertenin (Ergenliğin ) Başlaması Nasıl Olur? Hormonların Rolü Nedir?

Pubertenin başlamasında ırk, aile, coğrafya, kültür, ve beslenme faktörü olarak etkilidir. Puberte siyah ırkta daha erken başlamaktadır. Sıcak ülkelerde daha erken, kırsal kesimlerde daha geç başlar. Bu durum kültür farkı ve daha kapalı aile yaşamının olmasıyla açıklanabilir. Ayrıca dengeli beslenenlerde daha erken yaşta başlar.
Beyinde bulunan Hipofiz ve Hipotalamusu inhibe eden Sempatik Sinir Sisitemi olgunluk  kazandıktan sonra hipotalamus ve hipofiz üzerindeki baskısını kaldırmaktadır. Sonuçta hipofizden GnRH salgılanarak hipofiz uyarılır ve FSH ve LH salgılanmaya başlar. Hipofizden salgılanan bu gonadotropinler de overleri uyarır. Overlerden salgılanan östrojen ve progesteron genital organların olgunlaşmasını sağlar ve ergenlik dönemi hormonal olarak başlamış olur.

Genç Kızlarda Puberte  (Ergenlik) Döneminde Oluşan Değişiklikler Nelerdir?

Ergenlik döneminin başlaması ile beraber önce kalçalar yuvarlaklaşmaya başlar, bunu cinsel organların etrafında ve koltuk altında tüylerin belirmesi takip eder. Göğüslerin büyüklüğü ve şekli değişir. Bu değişiklikler kişilere göre hızlı veya yavaş olabilir. Özellikle koltuk altında daha fazla terleme başlar. Bu dönemde hormonların etkisi ile ciltte yağlanma artar ve sivilceler çıkar.Ergenlik döneminden itibaren daha fazla salınmaya başlayan cinsiyet hormonlarının etkisi ile adet kanamaları ve adet döngüleri başlar. Hormonların etkisi ile duygu ve davranışlar da değişir, psikolojik yapı değişerek çocuk kişiliğinden genç kız kişiliğine geçilir.
Bu dönemde genç kızlarda oluşan değişiklikler seksüel (cinsel) , somatik ve psikolojik diye 3 grupta incelenir;
1-Seksüel ,Cinsel değişiklikler: Seksüel değişiklikler sekonder seks karakterlerinin görülmesi ve genital organlarda meydana gelen değişikliklerdir.
Meme gelişimi: Pubertede ilk gelişen sekonder seks karakteri meme gelişimidir. 9-10 yaşlarından itibaren overden salgılanan östrojenlerin etkisiyle gelişmeye başlar. Memelerdeki bu gelişmeye telarş ismi verilir. Ovulasyonun olmasıyla birlikte salgılanan progesteronun etkisiyle normal yuvarlak şeklini kazanır. Meme gelişimi genel olarak 14 yaşında tamamlanır. Telarştan sonra 6- 12 ay içinde ilk adet başlayacaktır. 
Pubik (cinsel bölge)  kıllanma: Pubik kıllanma meme gelişmesinden sonra ortaya çıkar. Pubis kıllarının gelişmesinde östrojenler ve androjenler arasında sinerjistik etki vardır.
Aksiler (Koltukaltı) kıllanma:  Aksiller kıllanma pubis kıllarının çıkmasından sonra yaklaşık bir sene içinde ve fakat ilk adetten çok kısa bir zaman önce ortaya çıkar. Pubis ve aksiller kılların çıkmasından ve hatta klitorisin büyümesi ve labium majusların gelişmesinden adrenal kaynaklı androjenler sorumludur. Bu bilgiden hareketle, pubik ve aksiller kıllarının çıkmasıyla adrenallerin de olgunlaşarak fonksiyona başladığı anlaşılmaktadır. Bu duruma adrenarş ismi verilir.
Genital organlar: Dış genital organlar yetişkinlerdeki görünümü kazanır. Mons pubiste (Venüs kabarcığı) yağ toplanır ve kabarık bir görünüm alır. Labium majusların ( büyük dudaklar) dış yüzlerinde pigment toplanır. Bu nedenle de rengi koyulaşır. Vajina genişler ve uzar. Vajina epiteli çok katlı hale gelir. Döderlein basilleri ortaya çıkar. Bu nedenle de vajina pH’sı asit hale gelir. Vajina yüzeyi nemli yapı kazanır. Uterus,yani rahim  büyür.  İlk adete menarş denir. İlk adet genelde yumurtalamasızdır (anovulatuvardır). Adet döngüsü (Menstrüel sikluslar) ilk adetten itibaren 1-2 yıl sonra düzenli olmaya başlar. İlk adetten (Menarştan) itibaren ilk bir sene içinde kızların  % 80’inde menstrüel sikluslar yumurtalamasızdır (anovulatuvardır). Ovulasyon yani yumurtalama  olanlarda ise korpus luteum yetmezliği vardır. Tubalar ve overler büyür. Tubalar kıvrıntılı bir hal alır. Overler ise normal yetişkindeki görünüm ve büyüklüğe ulaşır.2-2-2-Somatik, vücuttaki  değişiklikler: Östrojenler, büyüme hormonunun etkisiyle uyumlu olarak uzun kemiklerin büyümesini uyarır. Fakat yüksek seviyede salgılanması ise tam tersine kemiklerdeki epifiz odaklarının kapanmasına neden olur. Bunun sonucu olarak da büyüme durur. Kalça genişlemesiyle femurların üst uçları birbirinden uzaklaşır. Bu durumdan dolayı genç kızın yürüyüşü kadınlara özgü şeklini alır.Kas yapı  yapı ise dişiye özel bir karakter kazanır. Meme gelişmesi kronolojik yaş ne olursa olsun kemik yaşı 11 olduğunda ortaya çıkar.
3-Psikolojik değişiklikler: Cinsel ve vücut gelişmesi sonucu tam anlamıyla yapısı  değişen kız çocuğu çocukluktan erişkinliğe geçmektedir. Böylece bir yandan yeni ortam tarafından kendisinin kabul şekli, öte yandan bu yeni ortama kendisinin uyumu söz konusudur. Ruhsal denge gelişmektedir. Burada her şeyden önce bir adaptasyon güçlüğü söz konusudur. Bu yaşta olanlar saldırgan, hassas ve aşırı duygusal olabilir. Çevre ve özellikle ailenin yakın ve uyumlu davranması psikolojik belirtilerin azalmasını sağlar. Ergenlik döneminin başlamasıyla birlikte gençlerde cinsel konulara ilgi yeniden artar. Ancak anne ve babasından daha önce bilgi almamış gençlerin bu dönemde onlara soru sorma şansı çok azdır. Daha önce sorularına yeterli yanıt alamamış olan genç, yeni bir merakla ortaya çıkan soru ve sorunlarını paylaşmak için anne-baba yerine başka kaynaklara yönelir, bu kaynaklar da genellikle çeşitli yayınlar ve arkadaşlardır. Oysa arkadaşlar paylaşmak içindir. İlk kez aşık olmanın nasıl bir şey olduğunu, mastürbasyonu merak eder gençler. Bu konuda gençlerin arkadaşlarıyla değil, aynı cinsten ebeveynle konuşmaya ihtiyacı vardır.

Ergenlik İle İlgili Sık Sorulan Sorular

Ergenlik kaç yaşında ve nasıl başlar ?
 Ergenlik belirtileri kızlarda 8-13 yaşlar arasında (ortalama 11-11.5 yaş), erkeklerde 9-14 yaşa arasında (ortalama 11.5-12 yaş) başlar. Ergenlik belirtilerinin başlaması ve ilerlemesi kızlar ve erkekler arasında farklılık gösterir. Genel olarak ergenlik kızlarda memelerin, erkeklerde testislerin (yumurtalıkların) büyümesi ile başlar. Kızların %15’inde ilk bulgu genital bölgede kıllanma, nadiren de adet kanamasının başlaması olabilir. Erkeklerde testis büyümesini farketmek zor olduğundan genital kıllanmanın ilerlemesi ile ergenlik değerlendirilir. Ergenliğin başlangıcında kızlarda tek taraflı meme gelişimi olması normalmidir ?
Bazen kızlarda ergenlik tek taraflı meme büyümesi ile başlar ve diğer memede büyümenin başlaması 6 ayı bulabilir. Bu durum normaldir. Bununla birlikte memeler arasındaki bu gelişim farklılığı daha uzun sürer ve çok belirgin olursa bir hekime başvurmak gereklidir.
Ergenliği başlatan olaylar nelerdir ?
Ergenlik, beynin hipotalamus-hipofiz adı verilen bölgesinden salgılanan hormonların etkisiyle başlar. Bu hormonları salgılayan hücreler ergenlik yaşına kadar “uykudadırlar”. Bu hormonlar kızlarda overleri, erkeklerde testisleri uyararak cinsiyet hormonlarının(kadınlarda östrojen, erkeklerde androjenler) salgılanmasına neden olurlar. Cinsiyet hormonları ise her cinse özgü fiziksel özelliklerin (meme büyümesi, genital bölgelerde kıllanma, erkek tipi kas gelişimi gibi) oluşmasını sağlar.
Ergenlik başladıktan sonra nasıl ilerler ?
 Ergenlik döneminde kız ve erkek çocuklarda kendi cinsiyetlerine uygun fiziksel değişiklikler olur. Bu değişiklikler belli bir sıra ile olur ve ergenlik dönemi 5 evrede tamamlanır.

Genel olarak kızlarda meme gelişiminden sonra genital bölgede ve koltuk altlarında kıllanma ve sonraki 2 yıl içinde adet kanaması başlar. Adet kanaması 10-16 yaş arasında(ortalama 12.8 yaş) başlayabilir ve genellikle ilk yıllarda düzensiz kanamalar olur.  Ergenlik belirtileri başladıktan sonraki 1 yıl içinde hızlı boy uzaması olur ve buna “büyüme patlaması” denir. Kızlar bu dönemde yaklaşık 25 cm uzarlar. Genel olarak adet kanaması başladıktan sonra kızların boyu 5-6 cm kadar uzar.
 Erkek çocuklarda ergenlik testislerin(yumurtalık) büyümesi ile başlar ve daha sonra genital kıllanma, penis boyutlarında büyüme, erkek tipi kas gelişimi ve daha geç dönemde sakal ve bıyık bölgesinde kıllanma ile devam eder.Erkeklerde “büyüme patlaması” kızlara göre daha geç dönemde olur ve ergenlik döneminde boyları 28 cm kadar uzar. Erkek çocuklarda ergenliğin ortasında “cinsel boşalma” olabilir. Ergenlik dönemi sonunda kızlar ve erkekler üreme yeteneği kazanırlar.

Ergenliğin erken başlaması ne demektir ?
Genel olarak kızlarda 8 yaşından erkeklerde 9 yaşından önce ergenlik belirtilerinden birisinin veya birkaçının birlikte başlaması erken ergenlik olarak kabul edilir. Erken ergenlik meme gelişiminin erken olması şeklinde kızlarda daha sık görülür. Bunun yanında tek başına genital kıllanma veya adet kanaması şeklinde de erken ergenlik başlayabilir. Kızlarda bu şekilde görülen erken ergenlik genellikle hormonal kaynaklı değildir. Bununla birlikte erken ergenlik bazen önemli bir hastalığa bağlı olabilir veya hemen tedavisi gereken özelliklere sahip olabilir. Bu nedenle bu tür sorunu olan çocukların çocuk endokrinolojisi uzmanlarına gönderilmeleri gereklidir.
Erkeklerde erken ergenlik daha seyrek görülür ve genellikle önemli bir neden bağlıdır. Böyle erkek çocukların vakit geçirilmeden hekime götürülmeleri gereklidir.
Ergenliğin geç başlaması ne demektir ?
Ergenliğin kızlarda 13, erkeklerde 14 yaş tamamlandığı halde başlamaması durumunda gecikmiş ergenlikten sözedilir. Ergenlik gecikmesi erken ergenliğin tersine erkek çocuklarında sık görülür. Ergenlik gecikmesi olduğunda bu durum ya geçicidir ( bir süre sonra ergenlik kendiliğinden başlayacaktır) ya da kalıcı bir bozukluk söz konusudur. Kalıcı bozukluk olduğunda HİPOGONADİZM’den sözedilir. Kızlarda 16 yaşına kadar adet kanaması olmamışsa mutlaka kalıcı bir bozukluk vardır. Bu nedenle kızlardaki ergenlik gecikmesi ciddiye alınmalı ve mutlaka çocuk endokrinolojisi uzmanlarına başvurulmalıdır.
Erkeklerdeki ergenlik gecikmesi ile birlikte boy kısalığı da vardır  ve genellikle geçici özelliktedir. Bu çocukların kemik yaşları geridir, bu nedenle de büyüme basamaklarını geriden çıkarlar ve ergenliğe geç girerler. Bu çocukların yakın akrabalarında da benzer sorunlar vardır. Ergenlik gecikmesi olan erkek çocukların büyüme ile uğraşan hekimler tarafından izlenmesi gereklidir.
Ergenlik gecikmesi olan erkek çocukları ne zaman tedavi edilmelidir ?
Erkek çocuklarda ergenlik gecikmesi sık olmayarak kalıcı bir bozukluğun sonucu olabilir. Bu nedenle 14 yaşını geçtiği  halde ergenlik belirtileri başalmayan çocuklarda bazı hormonal tetkikler yapılır ve kemik yaşları değerlendirilir. Bu tetkikler ile belirli bir neden bulunamayan ve ailesinde ergenlik gecikmesi olan çocuklara bir süre erkeklik hormonu (testesteron) verilmesi gereklidir. Bunun için çocukların kemik yaşlarının en az 12 yaş olmasına dikkat edilmelidir. Bu tadavinin amacı çocukların ergenliğe girmesini hızlandırmaktır. Belli bir süre sonra (3-6 ay) hormon tedavisi kesilir ve çocukların kendiliğinden ergenliğe girmesi beklenir. Böyle bir tedavinin mutlaka çocuk endokrinolojisi uzmanlarınca yapılması gerektiği unutulmamalıdır. (Ergenlik Nedir,Puberte İlk Adet Görme,Genç Kız Sağlığı Cinsel Gelişim Kızlarda Ergenlik Sorunları, Erken Ergenlik Belirtileri,Menarş gibi sorular konu ile ilgili olarak forum sayfamızda da cevaplanmıştır)
Ergenlik döneminde erkek çocuklarda meme büyümesi olması normal midir ? 10-16 yaş arasındaki erkek çocukların %40’ından fazlasında geçici meme büyümesi olmaktadır. Buna tıp dilinde “jinekomasti” denilmektedir. Bu durum en sık 14 yaş civarında görülmektedir. Ergenlik dönemindeki erkek çocuklarda görülen meme büyümesinin nedeni belli değildir. Bu çocukların meme dokusunun östrojen denilen ve meme dokusunu büyüten hormona karşı hassas olduğu ileri sürülmektedir. Bu dönemdeki meme büyümelerinin % 75’i ilk 2 yıl, %90’ı 3 yıl içinde kendiliğinden küçülür. Geri kalan % 10’ununda meme dokusu hem büyük, hem de uzun sürede küçülmeyebilir; bu durumda tıbbi veya cerrahi tedavi gerekebilir.  Bu nedenle ergenlik döneminde görülen meme büyümesini bir hastalık olarak kabul etmemek gereklidir.

                                             Geri             

Adet Düzeni  Ve Hormonlar
Kadın Cinsel Anatomisi
Anne Karnında Cinsel Gelişim
Adet Siklüsü Nedir Ergenlik Nedir,
Puberte İlk Adet Görme,Genç Kız Sağlığı Cinsel Gelişim Kızlarda Ergenlik Sorunları, Erken Ergenlik Belirtileri
Adet Görememe, Amenore Ve Menarş
 

! Yasal Uyarı !

www.kurtaj.info

www.genitalsigil.net

Google Plus +