Magnezyum (Mg)
|
Magnezyum vücutta en çok bulunan dördüncü mineraldir ve sağlık için
gereklidir. Vücutta magnezyumun yaklaşık %50'si kemiklerde bulunur. Diğer
yarısı da doku hücrelerinde ve dokularda bulunmaktadır. Magnezyumun
sadece %1'i kanda bulunur. Fakat vücut kandaki magnezyum seviyesini
koruyabilmek için büyük efor sarf eder. Magnezyum, vücuttaki 300'den
fazla biyokimyasal reaksiyon için gereklidir. Normal kas ve sinir
fonksiyonlarının gerçekleşmesi için, kalp ritminin sabit tutulması için,
kuvvetli bir bağışıklık sistemi için ve kuvvetli kemikler için
gereklidir. |
Ayrıca magnezyum kan
şekeri seviyesinin düzenlenmesine ve normal kan basıncının desteklenmesine
yardımcı olur. Buna ilaveten enerji metabolizması ve protein sentezinde de
yer alır. Hipertansiyon, kalp damar hastalıkları ve şeker hastalıklarının
engellenmesinde magnezyumun büyük bir rolü bulunmaktadır. Diyetteki magnezyum
ince bağırsaklarda absorplanır ve böbrekler yoluyla vücuttan atılır.
Gıda Kaynakları
Bitkilerin yetiştiği
topraklardaki mineral miktarları coğrafi olarak değişkenlik gösterdiğinden,
bitkilerdeki mineral miktarları da değişebilir.
Ispanak gibi merkezinde
klorofil (bitkilere yeşil rengi veren molekül) molekülü bulunan sebzeler
magnezyum için iyi kaynaktır. Bazı baklagiller (fasulye ve bezelye), fındık,
tohumlar, ve bütün tahıl ve işlenmemiş tahıl magnezyum için iyi kaynaklardır.
İşlenmiş tahıl magnezyumca fakirdir. Beyaz un arıtıldığında ve işlendiğinde
magnezyumca zengin kısımları ve kepek uzaklaşır. Bütün tahıldan yapılmış
ekmek, işlenmiş beyaz undan elde edilmiş ekmeğe göre daha çok magnezyum
içerir. Musluk suyuda magnezyum kaynağı olabilir. Fakat su kaynağına göre
magnezyum miktarı değişir. Doğal olarak çok mineral içeren sular “sert su”
olarak adlandırılırlar. Sert su, normal suya göre daha çok magnezyum içerir.
Magnezyum ihtiyacını
karşılamak için baklagiller, fındık, bütün tahıl ve sebzelerden oluşan bir
diyetle beslenmek gereklidir.
Magnezyumun bazı önemli gıda kaynakları:
v
Kakao tozu
v
Ayçiçeği
çekirdeği
v
Kabak
çekirdeği
v
Kepek
v
Fındık
v
Yerfıstığı
ezmesi
v
Buğday
gevreği
v
Patlamış
mısır
v
Ispanak
v
Tahıl ekmeği
Tavsiye Edilen Günlük Alım Miktarı(RDA)
Avrupa Birliği günlük
alım miktarı için 300 mg/gün değerini belirlemiştir.
Genelde, magnezyum
alımı kişinin yaşına göre değişiklik gösterir. Hamile bayanlarda, bebek
gelişimi için daha çok magnezyum gereksinimi vardır.
İnhibitörler/uyarıcılar:
Aşağıdaki
gıda bileşenleri magnezyum emilimini arttırmaktadır.
D vitamini
ve kalsiyum
– D vitaminin aktif formu (1,25-dihidroksikolekalsiferol
kalsitriol) magnezyumun bağırsaklardaki emilimini artırmaktadır. Kandaki
magnezyum seviyesinin yetersizliği, düşük kan seviyesi, paratiroit hormonuna
(PTH) direnç ve D vitaminin bazı etkilerine dirençle sonuçlanır.
Aşağıdaki
gıda bileşenleri magnezyum emilimini engellemektedir.
Çinko
– takviye halinde alınan yüksek dozlardaki çinko magnezyum
absorpsiyonuna müdahale etmektedir.
Vücuttaki görevleri
Magnezyum 300'den fazla
önemli metabolik reaksiyonlarda bulunmaktadır.
Enerji
üretimi
Enerji üretimindeki
karbonhidrat ve yağların metabolizması için sayısız magnezyuma bağlı kimyasal
reaksiyon gereklidir. Magnezyum mitokondride adenozin trifosfat (ATP) sentezi
için gereklidir. ATP molekülü magnezyumla kompleks oluşturarak (MgATP) birçok
metabolik olaylarda enerji sağlamaktadır.
Elzem
moleküllerin sentezi
Magnezyum, nükleik
asitlerin (DNA ve RNA) ve proteinlerin sentezinde birçok basamak için
gereklidir. Karbonhidrat ve yağ sentezine katılan bazı enzimlerin
aktiviteleri için magnezyum gereklidir. Glutation (önemli bir antioksidan)
sentezi için magnezyum gereklidir.
Yapısal rolü
Magnezyum, kemiklerin,
hücre membranlarının ve kromozomların yapısında önemli bir rol oynamaktadır.
Hücre
membranlarında iyon taşınımı
Magnezyum, hücre
membranları üstünde potasyum ve kalsiyum aktif taşınımı için gereklidir.
Magnezyum iyon taşınım sistemindeki rolü nedeniyle, sinir sisteminde, kas
hareketinde ve kalbin normal ritminde önemli bir görevi vardır.
Hücre
sinyalleri
Proteinlerin
fosforilasyonu ve siklik adenozin monofosfat (cAMP) gibi hücre sinyal
molekülünün oluşumu için MgATP gereklidir. cAMP paratiroit bezinden
paratiroit hormonu (PTH) salgılanması gibi olaylarda yer almaktadır.
Hücre göçü
Hücre sıvısında yer
alan magnezyum ve kalsiyum seviyesi çeşitli hücrelerin göçünü etkilemektedir.
Hücre göçündeki bu etkiler yaraların iyileşmesinde önemli bir yere sahiptir.
Eksikliği
Kalp damar hastalıkları
ve bağışıklık sistemi bozuklukları gibi rahatsızlıklara karşı koruyucu etkisi
bulunan magnezyum, optimum miktarı için günlük beslenme miktarı yeterli
olmayabilir.
Magnezyum durumunu
sindirim sisteminin ve böbreklerin sağlık durumu etkilemektedir. Magnezyum
bağırsaklarda absorplanır ve daha sonra kan vasıtasıyla hücre ve dokulara
iletilir. Yaklaşık olarak magnezyumun üçte birinden yarısına kadarı vücutta
absorplanır. Chorn's hastalığı gibi mide-bağırsak rahatsızlıkları vücudun
magnezyumu absorplama yeteneğini engelleyebilir. Bu tür rahatsızlıklar
vücudun magnezyum eksikliğiyle sonuçlanabilir.
Eksik magnezyum
alımında sağlıklı böbrekler eksikliği telafi etmek için magnezyumun idrar
yolu ile atılımını sınırlar. Bununla beraber, idrar yolu ile aşırı magnezyum
kaybı bazı ilaçların yan etkileri olabilir. Ayrıca dikkat edilmeyen şeker
hastalıkları ve aşırı alkol alımı idrar ile aşırı magnezyum kaybına neden
olabilir.
Toksisite
Doğal olarak gıdalarda
bulunan magnezyumun henüz herhangi bir yan etkisi tespit edilmemiştir. Fakat
aşırı magnezyum alımının etkileri, takviye olarak alınan çeşitli magnezyum
tuzlarının alımında gözlenmiştir. Aşırı magnezyum alımının ilk belirtisi
ishaldir. Magnezyumun bu etkisinden faydalanılarak iyileştirici olan müshil
olarak kullanılmaktadır.
Takviye magnezyum
alımında magnezyumun ters etkilerine karşı böbrek fonksiyonu bozuk olan
kişiler daha çok risk altındadırlar ve bu kişilerde normal dozlarda alınan
magnezyum içeren müshil veya asit giderici, toksisite semptomları ortaya
çıkmasına sebep olur. Aşırı yüksek magnezyum miktarları (hypermagnesemia) kan
basıncında düşüşe (hipotansiyon) neden olurlar. Halsizlik, dalgınlık, kalp
ritminde bozukluk, böbrek fonksiyonu bozuklukları gibi magnezyumun diğer
belirtileri de ciddi hipotansiyonla alakalıdır. Hipermagnezemia olaylarıda,
kaslarda zayıflık ve nefes alıp vermede zorluk gözlenebilir. Ciddi
hipermagnezemia da kalp kriziyle sonuçlanabilir.
Düzenleme
Magnezyumun vücuttaki
dengesi mide-bağırsak sistemindeki absorpsiyon ile böbreklerdeki boşaltım
arasındaki iyi bir denge ile düzenlenmektedir.
Magnezyum, homojen
olarak ince bağırsaklar vasıtasıyla emilir ve bu olay D vitamini ile
bağımlıdır. Absorplanan magnezyumun oranı, diyetteki D vitamini miktarı ile
ters orantılıdır.
Magnezyumun vücuttaki
dengesini düzenleyen diğer bir organ da böbreklerdir. Glomerulideki filtre
edilen magnezyumun %3 ila %25'i vücuttan atılır ve magnezyumun serum düzeyi
ile bağlantılıdır. Kısıtlı magnezyumlu diyetler magnezyumun serum
konsantrasyonunda saptanabilir değişiklik olmasından önce Henle döngüsündeki
tekrar emilimi arttırır. Böbreklerde magnezyum atılımının düzenlenmesinde en
önemli mekanizma, Henle döngüsünde ve proksimal tüpte oluşan filtre edilmiş
magnezyumun yeniden emilimindeki değişimdir. Magnezyumun yeniden emilimi
başlıca Henle döngüsünde (%65) ve proksimal tüpte (%20-%30) oluşur. Küçük
oranda distal tüpte de (%2-%5) gerçekleşir. Endokrin sistemi magnezyum
homeostasis'in düzenlenmesinde de rolü olabilir. Çeşitli çalışmalar
göstermiştir ki aldosteron idrar yolu ile magnezyum atılımını
etkileyebilmektedir.
Kaynak:
Wageningen University
Geri
Beslenmenin
temel bilgileri
Gebelikte
ihtiyaç duyulan vitaminler
Multivitamin
hapları
gebelikte
uyuşma,hamilelikte uyuşma
gebelikte
kasılma ellerde karıncalanma
gebelikte
kramp gebelik krampları, hamilelikte kramp
|