Adet Hijyeni
Ve Genital Bakım
|
Adet
kanaması ortalama 13 yaşından menapoza kadar her kadının yaşadığı doğal
bir olaydır.Gebe kalamayan kadın rahminin içindeki doku(endometrium)
her ay dökülerek yenilenir.Bu dökülme sırasında açılan damarlardan kan,
ölü hücreler ve endometriumdan salınan bazı maddeler kanla birlikte,
pıhtısız koyu renk ve kıvamda bir karışım olarak vajinadan dışarı
atılır. Genel olarak 3-5 gün sürerse de 1 ila 8 gün sürmesi normal
olarak kabul edilir.Ortalama miktarı 30 ml (yarım çay bardağı ) kadar
olmakla beraber damlama tarzında kanamadan 80 ml ye (bir çay
bardağından biraz fazla) kadar varan miktarlarda olabilir. |
Adet dönemi ile
ilgili bilgiler genel olarak bir önceki kuşaktan edinilmektedir. Son derece
sıradan bir biyolojik olay olarak görülse de bazı kurallara uyulmadığı
takdirde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Hiç doğum yapmamış bir
kadın , normal menstruel kanamalarla (adet) ülkemizde ki ortalama menapoza
girme yaşı 47 olarak alınırsa ömrünün 1 ila 8 yılını adet kanamalarıyla
geçirmektedir.Bu hesaplama ile ortaya çıkan rakamlar adet döneminde ki
uyulması gereken hijyenik (sağlık) kurallarının ne kadar önemli olduğunu
ortaya koymaktadır.
Adet döneminde
hijyen açısından nelere dikkat etmek gerekir?
Adet Kanaması Sırasında Genital Bakım
Damar dışındaki
kan mikropların üremeleri için uygun bir ortam oluşturur. Ayrıca parçalanan
kan hücreleri ve özellikle adet kanıyla karışık olarak atılan ölmüş rahim
içi hücreleri kötü bir koku oluştururlar.Bu yüzden adet süresince temizlik
ve alınan önlemlerle kanın kokusu ve enfeksiyonlara zemin oluşturması
önlenmelidir.Bunun için değişik evde yapılmış veya hazır hijyenik pedler,tamponlar
kullanılabilir. Pedlerin içinde kanı emen bir doku bulunur.Bunun etrafında
ise bez veya dayanıklı kağıt ve giysiye tutturulmak için özel ekler vardır.
Pedler kanın vajina ve çevresindeki cildi tahriş etmesini ve giysileri
kirletmesini önlemek için kullanılır. Vajinal tamponlar , silindir
teklinde, vajina şekline uygun ucunda çıkartılmasını kolaylaştırmak üzere
ipi olan, emici madde içeren nesnelerdir.
Bakire olan
bayanlarda da kullanılabileceği belirtilmekte ise de gerek ülkemizin sosyo-kültürel
yapısı gereği kızlık zarına (hymen) verilen önem,gerekse kızlık zarının
değişik şekillerde olabilmesi açısından dikkatli olunmalıdır. Tamponun
yerleştirilmesi sırasında kızlık zarında yırtık olması mümkündür. Tampon
veya pedlerin kullanımı sırasında başlıca dikkat edilmesi gereken konu
temiz olmaları ve 6-8 saatte bir değiştirilmeleridir.
Aynı ped veya
tamponun uzun süreli (özellikle vaginal tampon) kullanılması vajina içinde
bazı bakteriler (mikroplar) üreyerek bunların oluşturduğu toksinlerle
(zehir) ciddi,hatta bazan ölümcül hastalıklar (toksik tok sendromu) bile
görülebilmektedir. En azından bazı kronik iltihabi hastalıklar ve cildin
tahriş olmasını önlemek için uygun aralıklarla, üretici firmanın
önerilerine göre ped ve tamponlar değiştrilmelidir.Ped veya tamponların
kirlenmiş olanları genellikle satılan paket içerisinde bulunan kirli ped
poşetlerine konularak çöpe atılmalıdır.Çünkü kan yoluyla geçen bazı
hastalıkların bulaşmasına neden olabilirler. Aynı tamponun uzun süre
kullanılması koku ve kirliliği de önlemekte yetersiz kalır. Ancak yukarıda
bahsedilen gerekçeler nedeni ile çok az adet kanaması olsa bile kadınlar
pedleri kirlenmemiş olsa da uygun aralıklarla değiştirmelidirler.
Adet Kanaması Döneminde Cinsel İlişki sağlıklı Mı ?Gebelik Oluşur Mu?
Adet döneminde cinsel
ilişki kanın varlığına bağı olarak itici olabilir. Tıbbi olarak dışarıdan
içeriye doğru bir akım nedeniyle bazı mikropların içeri girmesi sonucu
iltihabi hastalıklara da neden olabilmesi açısından az da olsa risk
oluşturabilir. Rahim ağzı açık olabileceği için vajinadaki veya erkete var
is mikroplar, kadına daha kolay geçip "pelvik enfeksiyon" olarak
isimlendirilen ciddi bir karın içi enfeksiyona zemin hazırlayabilir.Ancak eşlerin her ikisi de herhangi bir enfeksiyon hastalığı
taşımıyorlarsa bu olasılık çok düşüktür fakat yine de böyle birilişki
önerilmez. Her şeye rağmen bu tür riskler
bilinerek adet sırasında cinsel ilişki olması ( bazı kadınlarda adet öncesi
ve sonrasında cinsel istekte artış olabilmektedir)bir felaket
değildir.Hatta adet sırasında cinsel ilişkiden uzak durulması tıbbi
olmaktan çok sosyal nedenler,tabular ve psikolojik duruma
bağlıdır.
Gebelik ise, adet sırasında girilen bir cinsel ilişki ile oluşmaz ve
hamilelik riski yoktur. Zaten bir kısım çift sırf bu sebepten adetli
iken cinsel ilişkiye girmektedirler.
Adet Kanaması Döneminde Psikolojik Ve Bozukluklar
Bazan
adetlerin ağrılı, yoğun ve uzun süreli olması ayrıca tıbbi bir problem
olabilir ve psikolojik sıkıntıya neden olabilir veya artırabilir.Psikolojik
sorunlar yelpazesinin bir ucunda basit günlük aktivitelerdeki aksaklıklar,
sinirlilik ve konsantrasyon güçlükleri, diğer ucunda ise ciddi pisikiatrik
yaklaşım gerektiren depresyon ve psikozlar yer alır.
Durumun ciddiyetine
göre ilaç ve psikiatrik desteğe başvurmaktan kaçınılmamalıdır. Hafif
(çoğunlukla olduğu gibi) olarak geçiştirilen durumlarda aile ve iş
yerindeki destek ve anlayış yeterli olacaktır. Hafif vakalarda bazı ilaç
tedavileriyle günlük ve profesyonel aktivitelerdeki performans
artırılabilir. Bunun için kadınlar, adet dönemlerinde kendilerini nasıl
hissettiklerinin yanı sıra, çevrelerindeki insanların da onları nasıl
algıladıklarını öğrenmeye çalışarak, sorunlu olduklarını düşünüyorlarsa
hemen bir kadın doğum uzmanına başvurmalıdırlar.
Adet Döneminde Sosyal Yaşantı ve Hijyen
(tatil,eğlence,sınav,evlenme,sportif yarışmalar, hac ziyareti ve görevi)
Eger bu
tür sosyal aktiviteler ertelenemiyorsa kadın doğum uzmanına baş vurularak
adet kanamasının geciktirilmesi veya öne alınması mümkündür. Yüzme ve su
sporları uygun tamponlar kullanılarak yapılabilir.Sudan dolayı kirlenme
genellikle söz konusu değildir.
Adet Dönemi İle İgili Sık Sorulan Sorular
Adet Kanamaları Başlamamasının Sebepleri Nelerdir?
Adet kanamaları
9-16 yaşları arasında başlar. Spor yapan kızların yanında çok zayıf olan ve
gelişmenin başladığı dönemlerde kilo veren kızlarda da menarş (ilk adet
kanaması) gecikebilir.Genç kız 15 yaşına gelmesine rağmen hala adet
kanamaları başlamadıysa bir hekime başvurup kontrolden geçmesi gerekir.
Hekim genital organları kontrol eder. Bazı kızlarda vajinanın girişinde
bulunan zarda normalde bulunması gereken ve adet kanının dışarı akmasına
olanak veren açıklık bulunmaz. Çok nadir vakalarda ise vajina veya rahim
gelişmemiş olabilir.
Adet Kanamaları Hangi Sıklıkla Olur?
Adet kanaması
ayda bir olur. 25-30 gün arasında süren adet döngüleri normaldir. Adet
kanaması 3-7 gün sürer. İlk günlerde daha fazla olan kanama giderek azalır.
Adet kanamalarının başladığı dönemlerde bu kanamalar her ay aynı şiddette
olmayabilir. Kanama bir ay daha fazla, diğer ay çok daha az olabilir.
Adet Kanamaları Düzensizliği nedir?
Adet kanamaları
vücut ağırlığı, diyet, heyecan, stres, egzersiz ve hastalıklardan
etkilenerek düzensizleşebilir. İlk yıllarda adet döngülerinin uzunluğu
değişir. İlk 1-2 yıl adet kanamalarının düzensiz olması normaldir.
Menarştan sonra üreme organları ve hormonların uyum içinde çalışmasının
düzene girmesi zaman alır.
Adet Döngüsü Çok Uzunsa Ne anlama Gelir?
Bazı kızlar
yılda sadece 3-4 kez adet görür. Stres, ağır egzersiz, ani kilo kaybı ve
diyet nedeni ile adet döngüleri çok uzun sürebilir. Bunun dışında hormonal
dengesizlikler de bu sürenin uzamasına yol açar. Polikistik over sendromu
adı verilen kilo fazlalığı, aşırı tüylenme ve adet düzensizliklerinin
görüldüğü durumda yılda sadece 3-4 kez adet görülür.
Adet Döngüsünün Kısa Olması Neyi İfade Eder?
Stres, bazı tip
egzersizler ve yaşam tarzındaki değişiklikler nedeni ile adet döngülerini
21 günden daha kısa sürebilir. Bu durumda hekime başvurarak kontrolden
geçmek gerekir. Fazla kanama kansızlığa neden olur. Kansız olan kişiler
demir içeren besinlerden daha fazla yemeli veya demir hapları
kullanmalıdır. Adet kanamalarının kaç günde bir olduğu, kanamanın kaç gün
sürdüğü, kanama miktarı ve kramp gibi şikayetler not edilerek hekime
iletilmelidir.
Bir ay adet görmemek önemli midir?
Stres, hastalık,
kilo kaybı gibi nedenlere bağlı olarak birkaç ay adet görülmeyebilir.
Birkaç ay adet kanaması olmadığında hekime başvurulması gerekir.
Adet kanaması sırasında ne gibi ürünler kullanılmalıdır?
Adet kanaması
sırasında en sık kullanılan ürünler pedlerdir. Bunlar iç çamaşırına
yerleştirilen ve emiciliği fazla olan ürünlerdir. Bunlar adet kanını
emerek, pedin iç katlarına alır. Bir diğer yöntem ise tampon kullanımıdır.
Tampon ülkemizde çok yaygın kullanılmayan bir üründür. Genç kızlar için
üretilmiş ve vajinanın girişindeki zara zarar vermeyen tipleri de vardır.
Cinsel hayatı aktif olan kişiler tamponu daha rahat kullanır. Tampon
kullanırken dikkat edilmesi gereken önemli noktalar vardır. Tampon
kullanılması Toksik Şok Sendromu olarak adlandırılan önemli bir sağlık
sorununa neden olabilir. Tampon kullanan kişilerin tamponu mutlaka 4-6
saatte bir değiştirmeleri ve temizlik kurallarına çok dikkat etmeleri
gerekir.
Adet kanaması sırasında denize girilebilir mi?
Eskiden bu
dönemde denize girilmemesi, spor yapılmaması ve normalde yapılan bir çok
aktiviteden uzak durulması gerektiğine inanılırdı. Gerekli korunma
sağlandığında yüzme ve diğer sporlar yapılabilir. Ağrı ve krampları olan
genç kızlar bu aktiviteleri yapmaktan kaçınmalıdır.
Adet kanaması sırasında görülen kramplara ve adet sancılarına ne yol açar?
Genç kızların bir
kısmı adet kanaması başlamadan önce ve kanama sırasında karın ve kasık
bölgesinde şiddetli ağrılardan yakınır. Bu kramplar genellikle hafif
olmasına rağmen bazen genç kızların günlük yaşantısını devam ettirmesini
engelleyebilecek kadar şiddetli olabilir. Genç kızların yarısından çoğu
kramplardan yakınırken, her 7 genç kızdan birinde ağrılar çok şiddetlidir.
Adet kanaması ile rahmin iç tabakası dökülmeye başlar ve prostoglandin adı
verilen maddeler salınır. Prostoglandinler rahimdeki düz kasların
kasılmasına neden olur. Rahimdeki düz kasların kasılması sırasında şiddetli
kramplar hissedilebilir. Prostoglandin düzeyi bazen çok yükselir bu durum
ağrının çok fazla olmasına neden olur. Rahim ile rahim ağzı arasındaki
kanalın dar olduğu genç kızlarda bu kramplar daha şiddetli olur. Ayrıca
stres de bu krampların şiddetini arttırabilir.
Ağrı kesiciler adet kanamasının artmasına neden olur mu?
Aspirin dışındaki
ağrı kesiciler kanamanın artmasına neden olmaz. Ağrı kesicileri kullanmadan
önce hekime danışılması ve ilacın yan etkilerinin öğrenilmesi gerekir.
Başkalarında herhangi bir probleme neden olmayan bir ilaç size zararlı
olabilir.
Adet döneminde sigara içmek zararlı mıdır?
Sigara içmek
sağlığınızı olumsuz etkiler. Yapılan bilimsel çalışmalarda sigaranın üreme
sağlığını da olumsuz etkilediği gösterilmiştir. Sigaranın içerdiği nikotin
kan damarlarının büzüşmesine ve organların oksijen ihtiyacının
karşılanamamasına yol açar. Sigara adet döngülerinin düzenini bozarak
ileride çocuk sahibi olmayı zorlaştırabilir.
Adet kanaması sırasında pıhtıların gelmesi normal midir?
Kanamanın fazla
ve krampların olduğu ilk günlerde pıhtıların gelmesi normaldir. Vücudunuzda
pıhtılaşmayı önleyen faktörler üretilir. Kanamanın çok yoğun olduğu
günlerde üretilen bu faktörler yetersiz kalabilir ve pıhtılaşma olur. Fakat
her zamankinden büyük pıhtılar geliyorsa hekime başvurulması gerekir.
Adet kanamaları arasındaki dönemde de kanama olur mu?
Adet kanamaları
arasındaki dönemde lekelenme şeklinde kanamalar olabilir. Ara kanamaların
en sık nedeni yumurtlama döneminde (yumurta çatladığında) görülen
kanamadır. Bu durum endişelenmeyi gerektirmez. Üreme organlarındaki
enfeksiyonlar ve tümörler de ara kanamalara ve lekelenmelere yol açar.
Geri
Adet
Nasıl Görülür ,Adet Nasıl Oluşur
Sistit,
İdrar yolu enfeksiyonları
Genital,Cinsel
Hijyen Ve Bakım
Toksik
Şok Sendromu
|